Herdenken

Morgen is het vier mei en wordt door deze en gene teruggedacht aan de Tweede Wereldoorlog. Ik ben daar nooit zo actief in, want waarom zou ik uitgerekend op die datum overdenken wat voor verschrikkelijks mensen elkaar kunnen aandoen. Overmorgen ben ik er niet extra blij over dat we in een vrij en democratisch Nederland wonen.

In 1959 maakte ik met een vriend mijn eerste voettocht door Lapland. De laatste nacht verbleven we in toeristenhut. De enige andere gasten daar waren een Duits echtpaar. We raakten aan de praat en de man vertelde dat hij bij Stalingrad gevochten had, waar de Duitsers een geweldige nederlaag leden, het keerpunt van de oorlog aan het zogenaamde Oostfront.

De Tweede Wereldoorlog lag toen nog nog redelijk vers in het geheugen. Ik weet nog dat ik in die tijd in het algemeen een ietwat onbehaaglijk gevoel had bij 'Duits' of 'Duitsland', al was ik pas zes jaar toen we bevrijd werden. Maar aan die Duitser in die hut had ik geen hekel. Ik voelde me niet onbehaaglijk in zijn gezelschap. Hij was destijds een jonge man die onder het nazisme was grootgebracht. Wat zou ik zelf in soortgelijke omstandigheden gedaan hebben?

Ik kom hierop omdat ik in de Volkskrant las dat driekwart van de Gelderlanders het prima vindt de oorlog samen met de Duitsers te herdenken. Het ligt wat genuanceerder voor Joden en nabestaanden van mensen die in het verzet actief waren of van gesneuvelde militairen, maar degenen die nog duidelijke herinneringen aan de verschrikkingen van de Tweede Oorlog hebben zijn intussen de tachtig ruim gepasseerd. Dat geldt ook voor Duitsers die 'fout' waren in de oorlog. Het overgrote deel van de mensen daar en hier kent de Tweede Wereldoorlog alleen van de geschiedenisles. (Maar veel Nederlanders zullen met de mond vol tanden staan als je vraagt naar de betekenis van namen van personen, plaatsen en gebeurtenissen als: Sobibor, Speer, Market Garden, Winkelman, Omaha Beach, Nacht und Nebel, LO-LKP, Fall Barbarossa, Quisling, Johannes Post, Rauter, Coventrieren.)

Het Duitsland van nu is een fatsoenlijke democratische staat. Als we dan toch een moment en een plaats uitkiezen om te herdenken, waarom zouden we dat niet samen doen met mensen die toevallig aan de andere kant van een denkbeeldige lijn wonen?
x