donderdag 9 september 2010

Natuurbehoud

Nog niet zo lang geleden schreef ik hier over de Oostvaardersplassen. Trouw had gisteren een uitgebreid artikel over Frank Vera, ecoloog bij Staatsbosbeheer, die je de 'vader' van de Oostvaardersplassen zou kunnen noemen. Als het aan Vera zou liggen, wordt 20% van Nederland weer 'natuur'. "Het is toch godgeklaagd dat ze de Veluwe al veertig jaar presenteren als 'het grootste natuurgebied in West-Europa' en elk jaar 90 procent van de wilde zwijnen, nota bene een beschermde diersoort, doodschieten en 60 procent van de edelherten? En dat gebeurt omwille van de jacht, de houtproductie en de landbouw. De 90.000 hectare Veluwe zou ook een écht natuurgebied kunnen worden."

De Veluwe bestaat voor een niet onbelangrijk deel uit landbouwgrond, maar omdat veel boeren tegelijkertijd als een soort landschapbeheerders fungeren en daardoor bepaalde planten- en diersoorten op hun gebied in leven houden, noemen we de hele Veluwe een natuurgebied. Het ontgaat me enigszins hoe Vera een écht natuurgebied van de Veluwe wil maken. Je kan er alle landbouw verder stoppen, maar in dit gebied liggen nogal wat plaatsen als Garderen, Elspeet, Hoenderlo en Otterlo, de A1, diverse N-wegen en secundaire wegen lopen er doorheen. Er schijnen ook nogal wat bungalowbedrijven te zijn. Het lijkt me niet goed mogelijk die uit dat stuk natuur weg te halen. Ik weet het: ik maak een karikatuur. Wat Vera wil is "een aaneenschakeling van grotere gebieden, waarin de natuur haar gang kan gaan." Wij wonen daar, rijden er doorheen, maar een omgevallen boom halen we alleen weg als die het verkeer belemmert. Wilde zwijnen en edelherten mogen de weg oversteken waar ze willen en waar ze dood gaan blijven ze liggen. Of is dat ook weer een karikatuur?

Niemand weet hoe de natuur er duizenden jaren geleden heeft uitgezien, elk actueel natuurbeeld is een constructie, door mensenbreinen bedacht en mensenhanden gemaakt. "Maar kijkend naar wat we geconstrueerd hebben en hoe planten en dieren daarop reageren, kunnen we onderzoeken met welke constructie we dichter bij de waarheid komen. Ik ben er van overtuigd dat we met de Oostvaardersplassen, maar ook in de Millingerwaard, dichter bij het doel van natuurbehoud zitten dan op de Veluwe." 'Constructie' is hier het belangrijke woord. Het houdt in: nadenken en uitvoeren. Het betekent: de natuur, of wat wij daaronder verstaan, of zoals wij die graag zouden zien, naar onze hand zetten. De mens is onderdeel van de natuur, net als de dwergspitsmuis en de grote kaardenbol. Door de eeuwen heen hebben we landschappen veranderd. Door ons toedoen zijn planten- en diersoorten verdwenen en nieuwe (soms verkeerde) ingevoerd. Achteraf betreuren we dat, dus één dwarsgestreepte pijlstaartsalamander kan de aanleg van een Vinex-wijk tegenhouden. Ik zou niet doodgevonden willen worden in een Vinex-wijk, maar voor veel mensen is dat een verbetering ten opzichte van hun vorige woonomgeving. Die hebben, net als 99,99% van de Nederlanders nog nooit een salamander, laat staan een dwarsgestreepte gezien en als die ergens anders in leven gehouden wordt vinden ze dat best. Zij willen gewoon plezierig wonen. Geef ze eens ongelijk.
x