woensdag 30 september 2009

Consumptie

Een hoog inkomen is ontzettend slecht voor het milieu, zegt socioloog en hoogleraar milieukunde, Egbert Tellegen. Zo'n uitspraak, in Trouw, lees ik graag. "We leven in een tijd waarin de consument de productie niet meer kan bijhouden, in plaats van andersom. We moeten consumeren, niet omdat we die producten nodig hebben, maar omdat anders de koersen dalen en het personeel op straat komt te staan."

Afgelopen zondag stapte ik in het centrum in de tram. Ik kon er nog maar net bij. Een dame merkte tegen een andere dame op: "Het lijkt wel of het tegenwoordig op zondag drukker is in de stad dan op zaterdag." Tegen mijn gewoonte in haakte ik daar op in en zei: "Het is 's zaterdags net zo druk als 's zondags, hoor." Als ik het allemaal goed begrijp is het goed voor het bedrijfsleven - en dus voor de economie - als winkels op zondag open zijn. Dat kan volgens mij alleen maar betekenen dat wij door die winkelopenstelling op zondag meer kopen dan vroeger. Ik heb dat nooit helemaal begrepen. Als je vroeger een nieuwe koelkast nodig had en die op zaterdag wilde kopen, maar er kwam plotseling wat tussen, dan ging je hem maandag kopen. Nu doe je dat dus op zondag, maar dat maakt voor de economie niet uit. Als ik nu op zondag ineens zonder koffie blijk te zitten, zijn er diverse AH's dicht in de buurt open om die alsnog aan te schaffen, maar ik geef nog steeds niets meer uit dan voorheen. De conclusie moet dus zijn: dankzij de zondagse winkelopenstelling gaan mensen dingen aanschaffen die ze strikt genomen niet echt nodig hebben.

Ik vermoed dat we hier moeten denken aan 'funshoppen'. Dat is inmiddels officieel een Nederlands woord (het wordt vermeld in het 'Groene Boekje'), maar ik kon er geen definitie van vinden. Die maak ik dan maar zelf: iets kopen omdat het leuk is om iets te kopen, ongeacht de vraag of men het aangeschafte product werkelijk nodig heeft. De mobiele telefoon is een product dat in deze categorie valt. Ik neem dan nog aan dat de basisfuncties van dit apparaat - bellen en sms'en - inmiddels behoren bij het normale maatschappelijke verkeer. Maar ze krijgen steeds meer functies en worden steeds 'mooier' en via tv-commercials wordt er bijna dagelijks ingeramd dat we toch vooral het laatste model moeten hebben. (De 'iPhone' was al een hype vóór hij te koop was.) Dat lijkt me nu typisch zo'n product dat je op zondag gaat aanschaffen. Kun je meteen even ergens gezellig lunchen. Dat t-shirt had je ook niet direct nodig, maar het is wel fun.

Mijn goede vriend John probeert mij er wel eens van te overtuigen dat ik hdtv zou moeten aanschaffen, maar ik zie het verschil met mijn huidige tv niet. Mijn geluidsinstallatie is al jaren oud, maar ik vind de kwaliteit bevredigend. Als ik de muziek een keer echt goed wil horen, ga ik naar het Concertgebouw. Ik ben niet echt een zuinig type, maar ik koop geen dingen alleen omdat ik zo nodig moet 'meedoen'. En de enige shop die ik fun vind is de bookshop. Afgelopen zondag (ik was toch in de stad i.v.m. theaterbezoek) heb ik me bij Scheltema uitvoerig laten voorlichten over e-books. Ik heb twee verschillende typen e-readers kunnen bekijken. Ik heb in ieder geval geleerd dat - als ik zo'n ding al zou willen aanschaffen - ik een type moet kopen, waarop ik Amerikaanse boeken kan lezen en de Amerikanen gebruiken een ander systeem dan de Europeanen. De twee systemen zijn niet compatible. Wil ik dus ook Nederlandse e-books lezen dan zou ik dus twee e-readers moeten hebben. Dat is ook een manier om de consumptie te stimuleren.

Sinds enige tijd doen overheden hun stinkende best onze consumptie te stimuleren. Daarvoor moet eerst geproduceerd worden. Van 7 tot 18 december a.s. gaan ze in Kopenhagen praten over de kwalijke gevolgen van dat produceren. Daar zal wel weer een 'doelstelling' uitkomen die in 2050 of daaromtrent niet gehaald zal blijken te zijn. Maar wie dan leeft, wie dan zorgt.

En dan nog dit: er zijn mensen die vanwege hun inkomen nooit aan funshoppen toekomen, die al blij zijn als ze het hoogstnoodzakelijke kunnen aanschaffen. Die zien ook alle reclames, worden ook 'gestimuleerd'. Maar ze kunnen niet 'meedoen'. Elders op de wereld gaan ze gewoon dood van de honger, omdat het leefgebied een woestijn wordt en onze productie/consumptiedwang tot verdere verwoestijning leidt.
x