zondag 19 september 2010

Kwaad

Ephimenco, de columnist van Trouw, schreef gisteren naar aanleiding van het rapport van de commissie-Adriaenssens over het seksueel misbruik van kinderen door Belgische geestelijken. Het behoeft geen betoog dat Ephimenco, net als ieder weldenkend mens, het gedrag van die geestelijken verwerpelijk vindt. Een (mij) opvallende zin in zijn betoog is: De vraag die ik me stelde ging over de verhouding tussen het geloof van de plegers en hun weerzinwekkende daad. En het ging hier, zeg ik er nog maar even bij, niet om 'gewone' gelovigen, maar om personen die dit geloof - en alle positieve gevolgen ervan - moesten uitdragen.

De vraag van Ephimenco houdt de impliciete stelling in: mensen leven overeenkomstig het geloof of andere ideële principes die zij zeggen aan te hangen. Er zijn bij mijn weten geen grote religies of andere grote stromingen als humanisme, socialisme en liberalisme die geweld, machtsmisbruik of ander nadelig handelen jegens medemensen propageren of zelfs maar goedkeuren. Integendeel, alle hebben zij het beste met de medemens voor. Leg al die ideologieën aan een willekeurige buitenstaander (een theoretische bewoner van een andere planeet) voor en zhij zou denken dat we hier een vreedzame samenleving vormden. Niets is minder waar. We liegen, bedriegen, stelen, verkrachten en moorden op ruime schaal. Van tijd tot tijd gaan onze 'leiders' ons daarin zelfs voor, binnenslands door de bevolking te onderdrukken, buitenslands door oorlog te voeren. Revolutionaire leiders werden zelf dictators. (In de recente geschiedenis zie ik maar twee grote uitzonderingen: Mahatma Gandhi en Nelson Mandela.)

Het is een treurige conclusie, maar het belijden of aanhangen van verheven principes leidt niet automatisch tot overeenkomstig gedrag. In veel gevallen is, na duizenden jaren beschaving, het hemd nog altijd nader dan de rok. Ik ben opgevoed met de Heidelbergse Catechismus, die  447 jaar geleden werd geschreven. In vraag en antwoord 8 staat het onomwonden geschreven: 'wij' zijn onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad. Er is weinig veranderd.
x