zaterdag 18 april 2009

Plicht

Als je, als ambtenaar, iets doet dat door de regering wordt goedgekeurd, wellicht zelfs aanbevolen, is het dan ook goed? Ik bedoel 'goed' in morele zin. Tijdens de processen van Neurenberg is voorgoed afgerekend met het excuus "Befehl ist Befehl". Dat betekent naar mijn mening dat iedereen verantwoordelijk is voor wat zhij doet, al is het in opdracht of op advies van, met medeweten van of oogluikend toegelaten door een regering of hogere bazen.

In de strijd tegen de terreur zijn door Amerikanen, met name CIA-agenten, martelmethoden gebruikt tegen verdachten. Het is al verboden martelmethoden te gebruiken tegen de zwaarste veroordeelde misdadigers, dus het past helemaal niet bij personen die vooralsnog de status van verdachte hebben. Het excuus is zo ongeveer: als je met martelen kunt voorkomen dat er een aanslag wordt gepleegd waarbij honderden doden zouden vallen, ben je toch wel 'goed' bezig. Het is een excuus dat veel gewone burgers wel aanspreekt. "Hoe zou jij reageren als jouw vrouw, jouw kind, jouw man bij een aanslag om het leven zou komen?" Ik weet het niet, maar ik hoop wel dat ik niet tot de conclusie zal komen dat als iemand mij leed of verlies berokkent door onwettig te handelen, ik dat met gelijke munt terug mag betalen. Het lijkt me een van de wezenskenmerken van beschaving: jezelf niet verlagen tot het morele peil dat een ander hoog genoeg vindt.

Onder president Bush werden martelmethoden met goedkeuring van de regering gebruikt. President Obama heeft daar een eind aan gemaakt. Maar hij wil niet, las ik in Het PAROOL dat CIA-agenten die zich hieraan schuldig hebben gemaakt strafrechtelijk vervolgd worden. Obama wil ervoor zorgen dat functionarissen van de geheime dienst die de methode onder Bush 'te goeder trouw' gebruikten terwijl zij 'hun plicht deden', niet voor strafvervolging hoeven te vrezen.

Betekent 'te goeder trouw' dat je ervan mag uitgaan dat je baas en je collega's goed hebben nagedacht over wat ze doen? Kan iemand terecht denken dan het martelen van anderen zijn plicht is?

x