maandag 16 augustus 2010

Veranderingen

Gisteren had ik het hier over de, volgens mij, niet-bestaande generatiekloof. Ik schreef ook dat er uiteraard in de loop der jaren wel (maatschappelijke) veranderingen plaatsvonden. Met zo'n verandering werd ik een paar dagen geleden weer eens geconfronteerd.

Ik haalde weer eens een oud boek uit de kast: OP HET VINKENTOUW van Godfried Bomans. Het is een bundeling van stukjes die hij, onder het pseudoniem 'Parlevink', schreef voor de Volkskrant in de perioden  5 november 1954 - 5 februari 1955 en 4 januari 1956 - 10 december 1956. De teksten zijn dus ruim 50 jaar oud, maar in mijn ervaring nog steeds zeer leesbaar.

"Katholiek dagblad voor Nederland" was in die tijd nog de ondertitel van de Volkskrant. Dat verklaart de tekst in het "Ter inleiding", geschreven door ene 'M.G.'. Een citaat:
Dat Bomans daarbij bepaalde toestanden of gebeurtenissen in de katholieke geloofspractijk niet ontziet, heeft sommigen bevreemdt, enkelen verontrust. Wij achten deze stoutmoedigheid een verheugend verschijnsel. Zij is een teken, dat de katholieke emancipatie in haar ontwikkeling een punt bereikt heeft, waarop zij kritiek van binnenuit verdragen kan.  Dat deze correctie door velen, priesters en gelovigen, gewaardeerd wordt, strekt hiervoor tot bewijs. Hebben immers de hier verzamelde "Parlevinken", die op de voorpagina van "De Volkskrant" regelmatig verschenen, dit dagblad enkele abonnees gekost, veel groter was het aantal dergenen, die in dit vrije en vranke geluid een stem herkenden, waaraan behoefte was en die nu node gemist wordt.

Het boek verscheen drie jaar na het 'Bisschoppelijk Mandement' (herderlijk schrijven) van 1954 waarin het lidmaatschap van de VARA en van de NVV (voorloper van de FNV) voor katholieken werd verboden en het lidmaatschap van de PvdA werd ontraden. (Het getuigt van een diep inzicht in Gods ideeënwereld, dat de verderfelijke invloed van een omroepvereniging en een vakbond nog net iets gevaarlijker werd gevonden dan die van een politieke partij.) De stukjes van Bomans verschenen dus rond dezelfde tijd als dat Mandement. De emancipatie binnen de Heilige Moederkerk was toen nog niet bepaald vergevorderd. De clerus dacht echt nog dat hij ook regels voor het leven buiten de kerk kon stellen. Vanuit dat oogpunt waren de stukjes van Bomans, die ook katholiek was, bijna revolutionair te noemen. Zou het Nederlandse bisschoppencollege nu met een soortgelijk herderlijk schrijven komen , dan zou dat waarschijnlijk tot de nodige hilariteit, maar minstens tot meewarig hoofdschudden leiden. Er is, gelukkig, het een en ander veranderd.
x