dinsdag 1 september 2009

Vasten

Omdat ik gereformeerd ben opgevoed, heb ik geen enkele ervaring met vasten. Ik kende het als kind alleen uit verhalen over rooms-katholieken die op vrijdag geen vlees, maar wel vis, mochten eten en die tijdens de vastentijd wat minder luxe of minder extra tot zich namen. Echt vasten vond ik dat niet.

Inmiddels hebben we ook hier kennisgemaakt met de ramadan, de islamitische vastentijd. Dan mag er tussen zonsopgang en zonsondergang echt niet gegeten en gedronken worden. Uitzonderingen zijn mogelijk. Iemand met diabetes bijvoorbeeld mag echt wel wat eten, want Allah wil niet dat Zijn gelovigen in een hypo terechtkomen. Mensen die het weten kunnen en/of ervaring met vasten hebben zeggen dat het fysiek best te doen valt en dat het spiritueel heel positief kan zijn. Ik neem dat zonder meer aan. Wat ik weet is dat een mens behoorlijk lang, enkele weken, helemaal zonder voedsel kan, maar slechts zeer korte tijd zonder water. In dat laatste ligt een probleem: omdat de ramadan geregeld wordt aan de hand van de maanstanden, schuift die periode steeds een eindje terug in het jaar. In Egypte zijn rond deze tijd temperaturen van 40 graden geen uitzondering en dan valt het niet mogen drinken bepaald niet mee. De Egyptische overheid heeft wel oog voor dit probleem en voerde dus vast de wintertijd in, waardoor de warmste periode van de dag iets verschoven wordt.

Ik heb er hier al eens op gewezen dat je als moslim beter niet in het hoge noorden kunt wonen: tijdens de periode van de middernachtzon immers gaat de zon een tijd lang helemaal niet onder. Hoe ga je daar als praktiserend moslim mee om? Door islamitische organisaties is er al op gewezen dat de Olympische Spelen in 2012, die in Londen worden gehouden, grotendeels samenvallen met de ramadan, juist in een periode dat de dagen het langste zijn. Hoeveel kans heb je dan als islamitisch sporter op een topprestatie?

Het besluit van de Egyptische regering heeft al aangetoond, dat je religieus geïnspireerd en pragmatisch tegelijk kan zijn. Omdat ik nou eenmaal zo in elkaar zit, heb ik de neiging dan te denken aan sjoemelen met je principes. (Dat kan ook iets te maken hebben met mijn rechtlijnige, calvinistische achtergrond.) Dat heb ik, eerlijk gezegd, al als ik hoor dat moslims direct na zonsondergang of vlak voor zonsopgang behoorlijk wat voedsel en vocht tot zich nemen. Naar mijn gevoel wringt dit toch enigszins met de onthoudingsgedachte die de basis voor het vasten is. Maar goed, ik ga niet over één nacht ijs en weet dus dat de ramadan meer inhoudt dan vasten: het is een periode waarin men, meer dan anders, optrekt met familie, vrienden en buren; je deelt je voedsel en minder materiële zaken met anderen. Zelfs een ongelovige, las ik in Trouw, kan in de moskee meedelen in het daar gratis uitgereikte voedsel. Niemand kan tegen dat soort alleraardigste gebruiken zijn. OK, een 'grumpy old man' als ik zou na een paar dagen ramadan denken: mag ik nou weer een paar dagen in beperkter kring, of alleen, doorbrengen?

Het probleem van veel religieuze ideologieën is dat vaak van een op zich helemaal niet zo'n slecht idee een keiharde regel is gemaakt. De stichter van de islam (vrede zij met hem) kon niet vermoeden dat eeuwen later zijn volgelingen zouden wonen in een deel van de wereld waar tijdens de zomer de tijd tussen zonsop- en ondergang langer duurt dan hij gewend was. Had hij het geweten, dan zou hij wellicht verordonneerd hebben dat vasten verplicht was van het moment dat de zon precies in het oosten staat tot het moment dat hij precies in het westen staat. Dat zou ook nog eens, waar dan ook ter wereld, precies een halve dag zijn. Dat is nog een hele tijd als het zo warm is. Maar zoals zo vaak was en is voor de volgelingen 'de letter' weer belangrijker dan 'de geest'. Jan Blokker schreef het al in 1972: "En als altijd gaat die ene regel op: leve de pioniers, maar god zal je bewaren voor hun volgelingen."
x