dinsdag 7 mei 2019

ETNOCENTRISME

In Het Parool las ik: In de strijd tegen jodenhaat zijn er nu echt snel concrete maatregelen nodig, vinden regeringspartijen VVD en ChristenUnie (CU). (...) "De Joodse gemeenschap moet niet alleen te horen krijgen dat we ze steunen, maar dit ook daadwerkelijk kunnen zien.''
Een Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding moet het probleem in kaart brengen. Ook is het voor Joodse Nederlanders en organisaties een duidelijk aanspreekpunt waar ze antisemitisme kunnen aankaarten. Als 'spin in het web' bij de bestrijding van haat tegen Joden kan een Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding verder politiek, justitie en politie adviseren.

Antisemitisme,  discriminatie en vervolging van Joden, met de Holocaust als triest dieptepunt, is al eeuwenoud, maar lang niet altijd gaat antisemitisme gepaard met fysiek geweld. Dat geweld, of het oproepen daartoe, dient met alle kracht bestreden te worden, met name door justitie. Dat geweld echter ontstaat alleen als daar een voedingsbodem voor is. Er zijn nog altijd heel veel mensen, ook hier in Nederland, die, zonder dit direct uit te spreken, soms terloops, in een bijzinnetje laten blijken dat Joden volgens hen toch net wat anders zijn, dan 'wij', gewone Nederlanders'.

Eind vijftiger jaren van de vorige eeuw, toen ik op de kweekschool zat, las ik het boek 'Gebruik en Misbruik van de Psychologie' van H.J. Eysenck, die o.a. hoogleraar psychologie  aan de Universiteit van Londen was. Eén hoofdstuk is gewijd aan "De psychologie van het antisemitisme". Het boek verscheen, in Engeland, in 1953. Ik heb het nog eens uit mijn boekenkast gehaald om nog eens na te lezen wat me toen was opgevallen en sindsdien is bijgebleven.

Eysenck beschrijft een onderzoek waarbij uit 24 opvattingen over Joden werden voorgelegd. Anoniem kon een keuze gemaakt worden uit vijf reacties: geheel eens, eens, niet zeker, oneens, geheel oneens. Ik geef twee voorbeelden:

1. De joden monopoliseren alles ten nadele van ons volk.

2. De joden zijn even waardevolle, eerlijke en loyale burgers als iedere andere groep.


Na analyse bleek dat een antisemiet het met opvatting 1. geheel eens was en met opvatting 2. geheel oneens, m.a.w. er werd altijd gekozen voor de meest t.o.v. de Joden ongunstige reactie. Het bleek dat iemand die één ongunstige opvatting over Joden heeft, bijna altijd ook andere ongunstige over hen heeft, ook al zouden deze opvattingen elkaar onderling theoretisch eigenlijk moeten uitsluiten. (Onderstreping toegevoegd.) Eén persoon kan dus vinden dat Joden teveel op zichzelf zijn, maar ook dat ze zich teveel met 'ons' bemoeien.

Eysenck wijst er ook op dat antisemitisme slechts een van de uitingen van etnocentrisme is, de overtuiging dat iemands volk of sociale klasse  boven alle andere staat. In zeker opzicht is het  vooroordeel tegen de joden maar een toevalligheid; als er geen joden, zijn wordt hun plaats door anderen ingenomen, denk aan zwarten, immigranten, asielzoekers, lhbt'ers, islamieten, mensen met een fysieke of mentale handicap.

Ik ga niet beweren dat de plannen van CU en VVD onzinnig zijn. Ze kunnen wellicht nuttig zijn in de bestrijding van openlijke haat en/of geweld. Maar ik zie een Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding nog niet veel doen aan het vaak onderhuidse etnocentrisme. Ik vind een Wet Bescherming Nederlandse Waarden, waar het Forum voor Democratie voor pleit, al een bedenkelijke zaak. Dat geldt ook voor het NEDERLAND WEER VAN ONS van de PVV. Wat ik misschien nog enger vind: als andere partijen, met name tijdens verkiezingen, tegen die rechtse rakkers gaan aanschurken, om stemmenverlies te voorkomen of beperken. Zij gaan ook weer de nadruk leggen op het belang van de Nederlandse identiteit.