ONKOSTENVERGOEDING

In de tijd dat ik bij de Ziekenfondsraad werkte beschikte die over een accountantsdienst. De medewerkers van die dienst gingen bij de ziekenfondsen ter plekke de boeken controleren. Zij werkten in de buitendienst. Op een gegeven moment werd besloten dat een aantal van de buitendienstmedewerkers verplaatst werd naar de binnendienst. Dat leidde tot hevige protesten. Waarom? Omdat  die overplaatsing tot inkomensverlies zou leiden. O, hun salaris werd verlaagd? Nee hoor. Wat dan?

De accountants in de buitendienst kregen een vergoeding voor het buiten de deur lunchen en eventueel dineren. Gezamenlijk met de ziekenfondsmedewerkers de meegebrachte lunch eten zou tot te veel 'verbroedering' en te weinig objectiviteit kunnen leiden. In de praktijk namen de buitendienstmedewerkers toch hun eigen bammetjes mee. Ze kregen toch hun onkostenvergoeding die ze niet gebruikten. Dat kon dan tot een extra 'inkomen' van enkele honderden guldens per maand oplopen. In de binnendienst werken zou tot verlies van dat extra 'inkomen' leiden.

Leden van de Tweede Kamer die buiten Den Haag wonen krijgen een vergoeding van logies en maaltijden. De hoogte van de vergoeding is afhankelijk van de afstand tussen woonplaats en Binnenhof en kan oplopen tot zo'n € 24.000,00 per jaar. Dat is meer dan het wettelijk minimumloon, dus best een aardig bedrag, als je dat ontvangt bovenop je schadeloosstelling (zo noemen we het salaris van Tweede Kamerleden) van 107.000 euro per jaar.

PVV'er Dion Gaus kwam in het nieuws toen Volkskrant en EenVandaag zeiden ontdekt te hebben dat Gaus de maximum vergoeding ontving, omdat hij in het verre Kerkrade zou wonen, maar in feite in het nabije Voorburg. Gaus ontkent. Gisteren berichtte de Volkskrant: Kamerlid Theo Hiddema heeft de afgelopen twee jaar mogelijk teveel vergoedingen voor ‘verblijfskosten in Den Haag’ geïncasseerd. De politicus van Forum voor Democratie, die officieel  in Maastricht woont, krijgt nu nog de maximale toeslag van ruim 24 duizend euro netto per jaar voor Kamerleden die verder dan 150 kilometer van het Binnenhof wonen. In werkelijkheid woont Hiddema vooral in Amsterdam, waardoor hij op minder recht heeft.

De FvD'er geeft tenminste nog volmondig toe dat hij vaker in zijn woning in Amsterdam verblijft. Hij zegt zelf  'U hebt me wakkergeschud. Ik had geen benul. (...) Het gaat mij niet om de centen. Ik wist niet eens dat die verblijfskostenvergoeding bestond.’ Dat kan ik me voorstellen: als mijn normale inkomen van 107.000 euro met 22,42% verhoogd werd, zou mij dat ook niet opvallen. Als Hiddema zijn aangifte inkomstenbelasting invult, vult hij dus € 107.000,00 + € 24.000,00 =  € 131.000,00 in.

Ik heb in 1980 een aantal maanden via een uitzendbureau gewerkt bij Philips Datasystems. Dat bedrijf bestaat al lang niet meer. Het werk bestond uit het controleren van declaraties van technici die bij klanten onderhoud- en reparatie werkzaamheden uitvoerden aan computers. (Dat waren toen nog grote bakken met minder capaciteit dan een mobieltje van nu.) Als de werkzaamheden tot na 18:00 uur voortduurden, mochten zij op kosten van de baas een maaltijd in een restaurant gebruiken. Er moest wel een bonnetje overgelegd worden. Mijn hulp was ingeroepen omdat er achterstand ontstaan was in de controle van de declaraties. Ik kreeg dus eerst declaraties uit 1979 te zien en daarna uit 1980.

Ik weet de exacte bedragen niet meer, maar ik geloof dat in 1979 ƒ 11,50 voor een maaltijd gedeclareerd mocht worden. Veel bonnetjes kwamen van Chinese restaurants. Opvallend vond ik dat bij vrijwel al die restaurants een "maaltijd" ƒ 11,50 kostte. Het kon nog vreemder. De vergoeding voor een maaltijd werd per 1 januari 1980 verhoogd tot ƒ 12,00. Wat bleek? Alle Chinese restaurants hadden per 1 januari 1980  de prijs voor een "maaltijd" verhoogd tot ƒ 12,00. Ja, ik weet wel hoe het werkte. Die technici namen, net als die accountants bij de Ziekenfondsraad, bammetjes van huis mee of namen ergens een patatje en regelden bij Chinese restaurants een stapeltje bonnetjes die ze zelf invulden en declareerden. Leuk bijverdiend.

Bij leden van de Tweede Kamer wordt niet gecontroleerd of de door hen opgegeven woonplaats juist is. Zij worden geacht integer genoeg te zijn om niet te sjoemelen. De SP pleit zelfs voor een afschaffing van de huidige verblijfskostenregeling, omdat die onvoldoende controleerbaar zou zijn. Kamerleden hoeven nooit bonnetjes in te leveren. Het is daardoor ook onduidelijk of ze daadwerkelijk verblijfskosten hebben. Dat gaat niet gebeuren, want dat wordt weer één grote bureaucratische toestand. Gewoon de integriteitsregeltjes wat aanscherpen en dan lekker zelfreguleren. Dat helpt ook niet zolang mensen bereid zijn juridische en morele grenzen op  te trekken en/of te overschrijden. Er zullen altijd mensen blijven die een extra centje niet uit de weg gaan, ook niet als dat op een niet geheel correcte wijze wordt binnengehaald.