Thriller

Heb je 'Mannen die vrouwen haten' van Stieg Larsson (hierna: het boek) niet gelezen? Dan kun je dit blog verder ongelezen laten, want ik ga er vanuit dat de lezer het kent. (Anders moet ik eerst het hele verhaal uitleggen.)

Ik heb het boek, zoals dat heet, in één adem uitgelezen. Vanuit dat aspect bezien kun je dus zeggen dat het goed geschreven is. Ik ben bovendien de enige niet die deze ervaring met het boek had en het wordt dan ook allerwegen de hemel in geprezen. Ik vond het bovendien aardig omdat ik (ik ben nu eenmaal veel in Zweden geweest) af en toe momenten van herkenning had. Er zijn, denk ik, weinig Nederlanders die bij 'Bastuträsk' (een plaatsje van niks in de binnenlanden van Zweden) denken: goh, daar ben ik een keer van de ene trein op de andere overgestapt. En bij 'Slussen', 'Gamla Stan' en 'Södermalm' kan ik me plaatsen in Stockholm voor de geest halen. Maar een paar dagen geleden gaf ik al te kennen dat er ook wat kritiekpuntjes bij mij leefden. Daar ga ik nu op in.

Het boek heeft twee verhaallijnen (het onderzoek dat Mikael voor Henrik verricht en het conflict Mikael - Wennerström) en twee hoofdpersonen: Mikael en Lisbeth. Mikael is een persoon die je overal zou kunnen tegenkomen, Lisbeth is eigenlijk zeer ongeloofwaardig. Op de lagere school presteerde ze slecht en een vervolgopleiding heeft ze niet of nauwelijks gehad. Nochtans slaagt ze erin voor Dragan rapporten te schrijven die ook taalkundig zeer goed in elkaar zitten. Waar en hoe heeft ze dat schrijven geleerd? Ze wordt min of meer als 'idiot savant' beschreven, al is ze niet verstandelijk gehandicapt. Mikael vermoedt dat ze aan het Syndroom van Asperger lijdt (een lichte vorm van autisme). Ze is contactgestoord (of heeft minimaal bindingsangst) zonder dat daarvoor een duidelijke verklaring wordt gegeven. Het is van daaruit wel weer verklaarbaar dat ze alles weet van computers en internet en zichzelf de beste hacker in Zweden noemt. Dicht tegen het eind van het boek blijkt ze ook over een fotografisch geheugen te beschikken. De wetenschappelijke meningen daarover zijn verdeeld, maar Lisbeths gave wordt in het boek wel heel sterk aangedikt.

De uitgebreide familie Vanger kent maar weinig normale personen en normale onderlinge relaties. In iedere familie heb je wel eens wat, maar deze familie heeft heel wat: diverse non-valeurs, nazisympathisanten en maar liefst twee seriemoordenaars (vader die zijn zoon 'opleidt'), die ook nog eens een incestueuze relatie met elkaar en hun dochter/zuster hebben. 

De 'ontknoping' van de eerste verhaallijn is, binnen de verhaallijn, niet onlogisch, maar toch wat 'gezocht'. Martin wordt van het ene moment op het andere van een niet-onsympathieke man een geperverteerde seriemoordenaar. Lisbeth verschijnt als deus ex machina om te voorkomen dat ook Mikael door Martin vermoord wordt. Harriët blijkt haar vader (om overigens begrijpelijke redenen) vermoord te hebben en een gelukkig en succesvol bestaan in Australië te hebben opgebouwd.

De tweede verhaallijn wordt wel heel snel afgewikkeld, om niet te zeggen: afgeraffeld. Lisbeth ontwart het malafide concern van Wennerström, blijkt over acteer- en vermommingskunsten te beschikken  en richt, dankzij haar hackerscapaciteiten, het concern en daarmee de reputatie van Wennerström in enkele weken te gronde. Het enige wat nog ontbreekt is dat Mikael en Lisbeth elkaar op de laatste bladzijde met betraande ogen in de armen sluiten.

Die tweede verhaallijn is compleet overbodig. Hij wordt gebruikt om Mikael een tijdje als journalist op 'non-actief' te stellen, zodat hij de opdracht van Henrik kan aanvaarden. Hij had ook een sabbatical kunnen opnemen. Misschien dat in de delen II en III een en ander duidelijk wordt, maar dat is dan een zwaktebod.

Kortom: een spannend geschreven verhaal, met evenveel onwaarschijnlijkheden als het eerste het beste verhaal van Robert Ludlum. Het zou aan kracht gewonnen hebben als de grootste onwaarschijnlijkheden en overbodige elementen eruit gehaald zouden zijn.
X