TBS

Het aantal nieuwe tbs'ers is de laatste vijf jaar sterk gedaald, meldde de Volkskrant, van 226 in 2004 tot tot 107 in 2009. Er is zelfs leegstand in de tbs-klinieken. Dat heeft niets te maken met het feit dat minder psychisch gestoorde mensen een misdaad plegen: Steeds minder rechters leggen een verplichte behandeling in een forensische psychiatrische kliniek op. (...) Advocaten en verdachten zien tbs als verkapte levenslang, zegt directeur Leo van der Geest van het onderzoeksbureau Nyfer (...). Daarom weigeren ze steeds vaker een psychologisch onderzoek. (...) De verlofregelingen en de regels voor vrijlating zijn fors aangescherpt na een aantal incidenten waarbij tbs’ers tijdens hun verlof de fout ingingen. Deze kregen veel media-aandacht.

Aan het tbs-systeem ligt een prima redenering ten grondslag: je moet een misdadiger niet alleen straffen. Wanneer de misdaad (mede) een psychische storing als oorzaak heeft, moet je proberen die storing te verhelpen. Immers, wanneer hij vrijkomt is daardoor de kans op recidive een stuk minder en voor de veroordeelde moet het ook plezieriger zijn. Maar het systeem werkt dus niet meer zoals het ooit bedoeld was en in mijn simpele redenering moet je zo'n systeem dan veranderen.

De basis van ons strafrechtsysteem is: wetsovertreders verdienen een straf, gerelateerd aan de ernst van de overtreding, van een simpele boete tot levenslange gevangenisstraf. Daarnaast moet de maatschappij beschermd worden tegen overtreders en moet (het vooruitzicht op) straf preventief werken en recidive voorkomen. Over de strafmaat zullen we het nooit helemaal eens worden. Zo is een grote minderheid van de Nederlandse bevolking vóór herinvoering van de doodstraf voor levensdelicten en zijn waarschijnlijk nog meer mensen voor strengere straffen in het algemeen. Rechters zouden teveel rekening houden met verzachtende omstandigheden ('de moeilijke jeugd'), al is er een duidelijke tendens te zien naar langer durende straffen.

Waar liggen de prioriteiten? Bij de genoegdoening aan de slachtoffers, resp. hun nabestaanden en/of omgeving? Bij bescherming van de maatschappij? Bij de bestraffing? Bij de resocialisatie van de dader? In een beschaafd land spelen al die overwegingen een rol, maar iedereen zal zijn eigen prioriteiten hebben en die kunnen mede te maken hebben met het feit of men zelf slachtoffer was of een relatie had met het slachtoffer. De toenemende en vaak zelfs overtrokken aandacht van de media versterkt ten onrechte het gevoel van onveiligheid en daarmee de roep om strengere straffen. Strengere straffen leiden niet tot minder misdaad. In de VS die de doodstraf kennen worden per hoofd van de bevolking bijna vier maal zoveel moorden gepleegd als in Nederland. Niet alle staten in de VS hebben de doodstraf. In South Carolina, waar de doodstraf wordt toegepast, worden 11 keer zo veel moorden per hoofd van de bevolking gepleegd als in North Carolina, waar de doodstraf niet wordt toegepast.

Een van een ernstig misdrijf verdacht persoon kan niet verplicht worden mee te werken aan een psychologisch onderzoek. Moet dat leiden tot een langer durende straf? Ik vermoed dat een groot deel van de bevolking die vraag bevestigend zal beantwoorden, al kan niemand met enige zekerheid weten of een afwijking de oorzaak is van het misdrijf en, zo ja, of die afwijking met enige kans op succes behandelbaar is. Berg voor alle zekerheid de misdadiger maar gedurende langere tijd op; stel hem niet in voorlopige vrijheid.

"Wie staat, zie toe dat hij niet valle." Heeft iemand die met een te hoog alcoholpercentage iemand dood rijdt een alcoholprobleem, waarvoor zhij behandeld moet worden? Of heeft iedereen die 'wel eens een keertje' met een te hoog alcoholpercentage achter het stuur zit een afwijking, die behandeling vereist? Is iemand die op grootschalig niveau fraude pleegt wel 'normaal' en mag die zonder behandeling terugkeren in de maatschappij na tweederde van de straf uitgezeten te hebben? Er staan wel eens mensen voor de rechter die dat nooit verwacht hadden. Het kan iedereen overeenkomen. Lucia de B. werd ooit tot levenslang en dwangverpleging veroordeeld. Een van de eerste twee verdachten en ten onrechte veroordeelden in de Puttense moordzaak werd ook tot tbs met dwangverpleging veroordeeld. Zonder behandeling zou hij kennelijk kunnen herhalen wat hij nooit eerder gedaan had, want de psychiaters hadden vastgesteld dat er een steekje los zat. Bij wie zitten eigenlijk alle steekjes goed vast? Wat zou jij doen, schuldig of niet, als je voor de rechter zou staan?

PS
Er is ook weer een 'Prognose' voor de verkiezingen van 9 juni a.s. verschenen.

X