Vragen

Natuurlijk was het nieuws: de man die in een poging tot aanslag op de koninklijke familie vijf mensen doodreed en er nog meer verwondde. In alle kranten gaf dat aanleiding tot een reeks van artikelen. Ik heb niet alle kranten gelezen en niet alle artikelen. Ik zie ook niet ieder achtergrondprogramma op tv en hoor ook niet alle achtergrondprogramma's op de radio. Dus blijf ik zitten met een paar vragen.

Iemand is om een of andere reden boos of gefrustreerd en moet, althans wil, dat afreageren. Dat verschijnsel is, denk ik, zo oud als de mens en zeer begrijpelijk. Heel lang geleden sloeg je dan iemand de hersens in, maar naarmate de beschaving voortschreed werd dat minder en ging het tot de regels behoren geschillen op te lossen via de rechterlijke macht. Het lijkt er haast op of we bezig zijn met een culturele regressie. Personeel bij het openbaar vervoer, de politie, het ambulancevervoer, medisch personeel van eerstehulpposten, ambtenaren achter een loket: ze worden steeds vaker uitgescholden en bespuugd en dat zijn dan nog de minst erge vormen van 'je gelijk halen', of je irritatie afreageren. Je zou ook kunnen zeggen: het lijkt wel of de lontjes steeds korter worden en de lading steeds explosiever. Kinderen worden gedood omdat de huwelijksrelatie verstoord is. Medeleerlingen en leraren worden doodgeschoten. Willekeurige bezoekers van een winkelcentrum of toevallige passanten worden aan een voortijdig einde geholpen. We hebben het hier niet over terroristen en niet over ideologisch bevlogen types. We hebben het hier niet over als zodanig bekend staande psychopaten of tbs-ers met proefverlof. We hebben het over mensen die tot dan toe onopvallend hun weg gingen tot er iets 'knapte'.

Is onze maatschappij aan het verruwen? Heeft het te maken met de toenemende individualisering? ("Ikke, ikke ikke en de rest mag stikken"?) Werkt de vaak uitgebreide aandacht die de moordpartijen in de diverse media krijgen aanstekelijk? Is moord of doodslag op grote schaal de ultieme manier om de aandacht op jouw, al of niet ingebeelde, probleem of frustratie te vestigen?

We gaan ons nu druk maken over de vraag of ons staatshoofd zich nog wel, één keer per jaar met de hele familie - "typisch Nederlands" - onder het publiek kan begeven. Is het wel verantwoord dat een minister op de fiets naar zijn werk gaat? En ik dan? Moet ik een kogelvrij vest aantrekken als ik naar de kroeg ga, omdat er wel eens iemand wild om zich heen schietend een ruzie met een van de andere bezoekers komt beslechten?

Voor het eerst is zo ongeveer half Nederland live getuige geweest van een daad van zinloos geweld. Is het nu een graadje erger omdat Beatrix het doel (b)leek te zijn? Of omdat het een nationale feestdag was?Er worden weer bloemen en briefjes neergelegd. In een internetcondoleanceregister wordt eindeloos herhaald dat "onze gedachten bij de slachoffers en nabestaanden zijn". Zijn onze gedachten ook bij de nabestaanden van de dader? "Geen stijl", attent als altijd, heeft de achternaam van de dader bekend gemaakt en dat is niet de meest voorkomende. "U ben toch niet de vader van die man die in Apeldoorn ...? Ja, ja."