Universeel

Al klikkend kwam ik terecht bij een opiniestuk in de Volkskrant van afgelopen dinsdag. Het was geschreven door Izz ad-Din Ruhulessin (23 jaar, derdejaars student politicologie in Utrecht). Diezelfde avond verscheen hij bij Pauw & Witteman, waarin onder meer gesproken werd over de protesten tegen het mogelijk stenigen van een Iraanse vrouw wegens overspel. In een ander artikel las ik dat Izz bij Pauw & Witteman volledig werd afgebrand. Ik had de uitzending niet gezien, maar heb dat deel bekeken via 'Uitzending gemist'. Izz kwam daarin inderdaad, om het voorzichtig te zeggen, niet echt helder over, maar hij werd dan ook van alle kanten, waaronder Femke Halsema, aangevallen. In zijn artikel echter roert Izz dingen aan die mij ook al jaren bezighouden.

De principiële vraag die Izz aan de orde stelt is: is de 'Universele verklaring van de rechten van de mens' (UVRM) universeel van toepassing? Is zij, met andere woorden, niet alleen van toepassing in Etten-Leur, Stoke-on-Trent, Eisenach en Flagstaff, Arizona, maar ook in Tarin Kowt? Izz betoogt dat de UVRM westerse waarden zijn en vraagt: Waarom zou iedereen westerse waarden moeten adopteren? Hij wijst er daarbij op dat bij de vaststelling ervan de marxistisch-leninistische USSR en het islamitische Saudi-Arabië tegen stemden. De Verenigde Naties bestonden destijds uit 48 landen – tegenwoordig is dat verdriedubbeld, het merendeel zogenaamde 'Derde Wereld'-landen, die vaak weinig sympathie hebben voor het westerse ideaal van individuele autonomie.

Het behoeft geen betoog dat ik mij geheel in de UVRM kan vinden. Ik zou graag zien dat zij overal ter wereld nauwlettend zou worden toegepast en nageleefd. Maar geeft mij dat het recht (of heb ik daarmee zelfs de plicht) die op te leggen aan landen die op een aantal punten een andere zienswijze hebben, i.c. de islamitische landen? Persoonlijk vind ik doodstraf door steniging een barbaarse straf voor overspel, dat bij ons niet eens een overtreding is. Maar ik vind elke doodstraf barbaars, ook die d.m.v. de elektrische stoel in de Verenigde Staten, waar Joran van der Sloot een gevangenisstraf zou kunnen krijgen van veertig jaar voor de oplichting van de familie Holloway. Is dat niet een wat wrede bestraffing in het kader van artikel 5 van de UVRM?

Izz stelt tegenover de UVRM de Cairo Verklaring van Mensenrechten in de Islam (1990). Die verklaring baseert mensenrechten op de shari'a; niet op westerse Verlichtingsidealen. Veel mensen denken bij sharia alleen aan steniging, geseling en het afhakken van handen. De sharia echter bestrijkt, net als onze wetgeving, meer terreinen en laat daarnaast ruimte voor seculiere wetgeving. De sharia is overigens geen vastliggend blok. Er zijn verschillende 'scholen', met als belangrijkste de soennitische en shiitische, maar ook daarbinnen zijn er nog verschillende richtingen. En ook binnen de sharia vinden nieuwe interpretaties van oude regels plaats.

Ik geef een klein voorbeeldje: het (ook) in Nederland zo vaak verafschuwde hoofddoekje. Artikel 12 van de UVRM stelt: "Niemand zal onderworpen worden aan willekeurige inmenging in zijn persoonlijke aangelegenheden". Het gaat dus tegen de UVRM in vrouwen te verplichten een hoofddoekje te dragen, omdat het hier een persoonlijke aangelegenheid betreft? Ik kan taalkundig heel pietluttig zijn. Willekeur betekent (in deze context): het handelen naar, zich laten leiden door de wens, de inval, de gril van het ogenblik, daarbij ingaande tegen recht en regel. Het dragen van een hoofddoekje (hoe je daar verder ook over denkt) is niet het gevolg van een gril, maar een gebruik overeenkomstig recht en regel in islamitische landen. Het is hier geen recht en regel, maar wie (buiten een aantal islamitische vrouwen en meisjes) hebben daar eigenlijk last van? Waarom wordt er niet even hard geprotesteerd tegen het feit dat streng gereformeerde meisjes en vrouwen nog altijd zelfs 's winters geen broek mogen dragen? Dragen al die meisjes uit de Gereformeerde Gemeenten vrijwillig een hoed als ze naar de kerk gaan? Hoewel deze kledingvoorschriften exact dezelfde achtergrond hebben als het dragen van een hoofddoekje (God wil het.), beschouwen we dat als onschuldige folklore. En eerwraak en vrouwenbesnijdenis dan? Die hebben niets met de islam te maken. Die zijn ook, in bepaalde gebieden, folklore.

Wel eens gehoord van opkomende economieën? China, India, Brazilië? Dat is een derde van de wereldbevolking. Zij kunnen, samen met veel derdewereldlanden waarop zij invloed hebben, of druk kunnen uitoefenen, de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties ertoe bewegen de UVRM hier en daar wat te wijzigen. Wat doen wij dan?

x