Plicht

In mijn jeugd, de tijd van de lagere school, was ik gek op verkiezingen. Die leverde namelijk een extra vrije dag op. Hoewel alleen het gymnastieklokaal voor het stemmen gebruikt werd, vond men al die komende en gaande kiezers kennelijk toch te afleidend voor de leergrage kindertjes.

Ook tijdens mijn tijd in militaire dienst hebben de verkiezingen mij een vrije dag opgeleverd. Er werden verkiezingen voor Provinciale Staten gehouden en destijds 'lag' ik in Vught. Op het voorgeschreven modelpapier had ik een verzoek ingediend die dag naar Amsterdam te mogen reizen om te gaan stemmen. De compagniescommandant verleende die toestemming, maar op de dag zelf verbood een lagere officier me naar Amsterdam af te reizen, omdat het niet in zijn schema paste. "Je had toch ook hier kunnen stemmen," was zijn mening. Ik zei hem dat ik het grootste deel van de volgende vier jaar niet in Noord-Brabant, maar in Noord-Holland zou verblijven en dus mijn invloed op dat provinciale bestuur wilde uitoefenen. De man bleef weigerachtig, maar ook toen al was ik niet gauw onder de indruk van degenen 'die boven mij gesteld waren'. Ik ging met snelle spoed in beroep en reisde niet veel later die dag naar Amsterdam.

Vandaag mogen we weer stemmen en zo rond de 80% van de kiesgerechtigden zal van die mogelijkheid gebruik maken. Ik denk dat we met dat percentage in positieve zin afsteken tegen veel ander naties. Dat geldt niet voor de opkomst bij ander verkiezingen, zoals die voor Provinciale Staten en de gemeenteraad en al helemaal niet voor die van het Europees parlement en de Waterschapsbesturen. Hier en daar wordt daarom wel eens gepleit voor de herinvoering van de opkomstplicht. Die was ooit ingevoerd om de 'gewone man' te beschermen tegen zijn baas. Die zou hem, op verdenking van links stemmen, wel eens kunnen verbieden te gaan stemmen op straffe van baanverlies. De gewone man kon daartegen aanvoeren dat niet opkomen hem een straf van de overheid kon opleveren. Achter de herinvoering zit de gedachte, vermoed ik: als ze er eenmaal zijn, gaan ze toch wel stemmen. Misschien is dat zo, maar dat wordt dan een stem uit balorigheid en daar zit ook niemand op te wachten. Nou ja, Wilders misschien.

Stemrecht is slechts een onderdeel van de democratie: vrije meningsuiting, vrije pers, vrijheid van godsdienst zijn minstens zo belangrijk. Ik wil geen herinvoering van de opkomstplicht. Iedereen mag zelf weten wat hij met zijn/haar democratische rechten doet. Maar ik zie het uitoefenen van dat recht wel als een morele plicht.
x