Zwaar

Wat is een 'zwaar' beroep? Naar het zich laat aanzien zijn de coalitiepartijen en de regering het erover eens dat in de nieuwe AOW-wetgeving wordt opgenomen dat je een zwaar beroep niet langer dan 30 jaar mag uitoefenen. Als daar over op tv bericht wordt, komt vrijwel altijd de stratenmaker in beeld. Ook de bouwvakker wordt vaak genoemd. Ik zal de laatste zijn om te ontkennen dat dit zware beroepen zijn en zo zullen er nog meer aan te wijzen zijn. Het lijkt me wel duidelijk dat bij zwaar werk vrijwel altijd gedacht wordt aan lichamelijk werk.

Vijftig jaar geleden behaalde ik mijn volledige bevoegdheid als onderwijzer. Op de kweekschool werd mij verteld dat onderwijzer(es) een zwaar beroep is. Ter illustratie werd erop gewezen dat veel onderwijzers vóór het bereiken van de 65-jarige leeftijd afhaakten. Ik weet niet of dat nog zo is en in welke mate, maar het zou me niets verbazen. Ik ben maar kort onderwijzer geweest, maar weet uit ervaring dat je van dat werk behoorlijk moe kunt worden. (Dat was overigens niet de reden om ermee te stoppen. Ik vond mezelf bij nader inzien gewoon niet geschikt voor dat werk.) Ik wil maar zeggen dat de zwaarte van een bepaald soort werk niet uitsluitend in fysieke termen beoordeeld mag worden. Kun je zeggen dat een verpleegkundige in een psychiatrisch ziekenhuis minder zwaar werk doet dan een verpleegkundige in een algemeen ziekenhuis of verpleeghuis, omdat de eerste minder met patiënten hoeft te tillen?

Wanneer die '30 jaar' erdoor komt, halen we ons een gigantische hoeveelheid werk op de hals. We moeten namelijk eerst criteria gaan ontwikkelen aan de hand waarvan vastgesteld kan worden: dit soort werk mag niet langer dan 30 jaar gedaan worden. (Ik ga nog even voorbij aan het feit dat wanneer er voor zo'n mooi afgerond getal gekozen wordt, die keuze, naar mijn oordeel, nogal arbitrair is. Waarom niet 33 of 28?) Ik kan me niet voorstellen dat er puur objectieve, exact meetbare, criteria te ontwikkelen zijn. Ik zie de ruzies al aankomen tussen werkgevers en werknemers. "Dit is zwaar werk!" "Hoe kom je daar nou bij?" Ik zie ook al de deskundige voor me die zegt: "Dit fysiek zware werk kun je langer volhouden als je van het begin af aan die en die oefeningen doet." Dus: alle beoefenaren van dat beroep verplicht een paar uur per week naar de sportschool? Op kosten van en in de tijd van de baas? We kunnen ook, vóór we iemand in een inmiddels erkend zwaar beroep aan het werk laten gaan, een keuring laten ondergaan. "Het spijt ons, jongeman, maar jij bent voor dit werk niet geschikt." "Maar mijn opleiding dan?" "Daar had je eerder aan moeten denken."

Of je, in welk beroep dan ook, de 65 - en hopelijk nog wat jaren daarna - haalt, is van veel meer omstandigheden afhankelijk dan alleen de zwaarte van het werk. Geen twee mensen reageren hetzelfde op dezelfde soort werk. De arbeidsomstandigheden verschillen per bedrijf. Persoonlijke omstandigheden, ook niet-fysieke, kunnen van de ene op de andere dag veranderen. Waar de een fluitend mee om gaat, bezorgt de ander een burn-out.

De werkgevers zullen de werknemers in een zwaar beroep tijdig moeten omscholen, zodat ze na afloop van die dertig jaar toch kunnen doorwerken. Ook nu al kunnen werkgevers ouder wordende werknemers of werknemers die arbeidsongeschikt dreigen te raken, laten omscholen en/of lichter werk laten doen. Ik heb de indruk dat dit nog veel te weinig gebeurt. Dat kost namelijk geld. Dat geld gaat ten koste van het inkomen van de werkgever en de aandeelhouders. Die vinden dat in het algemeen niet leuk. Die mentaliteit zal niet direct veranderen als die '30 jaar' wordt ingevoerd.

Je zou kunnen zeggen dat die '30 jaar' al veel eerder, los van die AOW-discussie, ingevoerd had moeten worden. Nu is die regeling uit de hoge hoed getoverd om er het 'sociale gezicht' van de coalitiepartners mee te redden. Laat me niet lachen. De AOW-discussie gaat over inkomenspolitiek. De politieke partijen zullen hun keuzes laten afhangen van het verwachte aantal stemmen dat hun keuze oplevert bij de volgende verkiezingen. De meeste kiezers zitten in 'het midden'. Die krijg je wel over brug als je hard genoeg roept dat je iets doet voor hun medemens met een zwaar beroep en dat zijn heel wat minder kiezers