Consumptie

Een hoog inkomen is ontzettend slecht voor het milieu, zegt socioloog en hoogleraar milieukunde, Egbert Tellegen. Zo'n uitspraak, in Trouw, lees ik graag. "We leven in een tijd waarin de consument de productie niet meer kan bijhouden, in plaats van andersom. We moeten consumeren, niet omdat we die producten nodig hebben, maar omdat anders de koersen dalen en het personeel op straat komt te staan."

Afgelopen zondag stapte ik in het centrum in de tram. Ik kon er nog maar net bij. Een dame merkte tegen een andere dame op: "Het lijkt wel of het tegenwoordig op zondag drukker is in de stad dan op zaterdag." Tegen mijn gewoonte in haakte ik daar op in en zei: "Het is 's zaterdags net zo druk als 's zondags, hoor." Als ik het allemaal goed begrijp is het goed voor het bedrijfsleven - en dus voor de economie - als winkels op zondag open zijn. Dat kan volgens mij alleen maar betekenen dat wij door die winkelopenstelling op zondag meer kopen dan vroeger. Ik heb dat nooit helemaal begrepen. Als je vroeger een nieuwe koelkast nodig had en die op zaterdag wilde kopen, maar er kwam plotseling wat tussen, dan ging je hem maandag kopen. Nu doe je dat dus op zondag, maar dat maakt voor de economie niet uit. Als ik nu op zondag ineens zonder koffie blijk te zitten, zijn er diverse AH's dicht in de buurt open om die alsnog aan te schaffen, maar ik geef nog steeds niets meer uit dan voorheen. De conclusie moet dus zijn: dankzij de zondagse winkelopenstelling gaan mensen dingen aanschaffen die ze strikt genomen niet echt nodig hebben.

Ik vermoed dat we hier moeten denken aan 'funshoppen'. Dat is inmiddels officieel een Nederlands woord (het wordt vermeld in het 'Groene Boekje'), maar ik kon er geen definitie van vinden. Die maak ik dan maar zelf: iets kopen omdat het leuk is om iets te kopen, ongeacht de vraag of men het aangeschafte product werkelijk nodig heeft. De mobiele telefoon is een product dat in deze categorie valt. Ik neem dan nog aan dat de basisfuncties van dit apparaat - bellen en sms'en - inmiddels behoren bij het normale maatschappelijke verkeer. Maar ze krijgen steeds meer functies en worden steeds 'mooier' en via tv-commercials wordt er bijna dagelijks ingeramd dat we toch vooral het laatste model moeten hebben. (De 'iPhone' was al een hype vóór hij te koop was.) Dat lijkt me nu typisch zo'n product dat je op zondag gaat aanschaffen. Kun je meteen even ergens gezellig lunchen. Dat t-shirt had je ook niet direct nodig, maar het is wel fun.

Mijn goede vriend John probeert mij er wel eens van te overtuigen dat ik hdtv zou moeten aanschaffen, maar ik zie het verschil met mijn huidige tv niet. Mijn geluidsinstallatie is al jaren oud, maar ik vind de kwaliteit bevredigend. Als ik de muziek een keer echt goed wil horen, ga ik naar het Concertgebouw. Ik ben niet echt een zuinig type, maar ik koop geen dingen alleen omdat ik zo nodig moet 'meedoen'. En de enige shop die ik fun vind is de bookshop. Afgelopen zondag (ik was toch in de stad i.v.m. theaterbezoek) heb ik me bij Scheltema uitvoerig laten voorlichten over e-books. Ik heb twee verschillende typen e-readers kunnen bekijken. Ik heb in ieder geval geleerd dat - als ik zo'n ding al zou willen aanschaffen - ik een type moet kopen, waarop ik Amerikaanse boeken kan lezen en de Amerikanen gebruiken een ander systeem dan de Europeanen. De twee systemen zijn niet compatible. Wil ik dus ook Nederlandse e-books lezen dan zou ik dus twee e-readers moeten hebben. Dat is ook een manier om de consumptie te stimuleren.

Sinds enige tijd doen overheden hun stinkende best onze consumptie te stimuleren. Daarvoor moet eerst geproduceerd worden. Van 7 tot 18 december a.s. gaan ze in Kopenhagen praten over de kwalijke gevolgen van dat produceren. Daar zal wel weer een 'doelstelling' uitkomen die in 2050 of daaromtrent niet gehaald zal blijken te zijn. Maar wie dan leeft, wie dan zorgt.

En dan nog dit: er zijn mensen die vanwege hun inkomen nooit aan funshoppen toekomen, die al blij zijn als ze het hoogstnoodzakelijke kunnen aanschaffen. Die zien ook alle reclames, worden ook 'gestimuleerd'. Maar ze kunnen niet 'meedoen'. Elders op de wereld gaan ze gewoon dood van de honger, omdat het leefgebied een woestijn wordt en onze productie/consumptiedwang tot verdere verwoestijning leidt.
x

Hooggeplaatst

SIN-NL staat voor: Slachtoffers Iatrogene Nalatigheid-Nederland (iatrogeen=veroorzaakt door medisch handelen). Ik moest, naar aanleiding van een artikel Trouw, googelen om erachter te komen waar die afkorting voor stond en wat het doel is van deze club. (Ik gebruik hier het woord 'club' niet denigrerend, maar omdat ik er niet achter kwam of het een stichting, vereniging of zomaar een aantal mensen is.) Op de website van SIN-NL lees ik: "SIN-NL richt zich op het verbeteren van de situatie van slachtoffers van medische fouten, oa veroorzaakt door onjuiste diagnostiek en onjuiste behandeling." Dat dit geen overbodige activiteit is mag blijken uit het feit dat in Nederland per jaar zo'n 8000 mensen overlijden als gevolg van medische fouten in ziekenhuizen. "Artsen verstrekken vrijwel geen eerlijke informatie en herstelbehandeling aan de slachtoffers. Zij spreken liever van complicaties om de juridische gevolgen van foutief handelen te beperken. Artsen registreren fouten vrijwel niet, ondanks wettelijke verplichtingen om melding te maken van ernstige fouten. Hierdoor wordt onderzoek geblokkeerd en blijft preventie achterwege." In mijn eigen directe familie is een sterfgeval voorgekomen als gevolg van een medische fout, maar er moest tot aan de Hoge Raad doorgeprocedeerd worden om deze fout en de verantwoordelijkheid daarvoor vast te stellen.

Er wordt van alles aan gedaan en er wordt veel geld uitgegeven om te voorkomen dat de Mexicaanse griep veel (onnodige) slachtoffers zal maken. Ik denk dat 8000 doden als gevolg van die griep als een slechte 'score' zal worden gezien. Er is, vermoed ik, beduidend minder geld nodig om onnodige doden als gevolg van medische fouten te voorkomen. Maar nog vrij recent kwam in het nieuws dat een ziekenhuis in Twente het fout functioneren van een neuroloog gedurende een aantal jaren bewust in de doofpot stopte. Het komt niet alleen bij artsen en in ziekenhuizen voor, maar in allerlei beroepen en werksituaties: het vergoelijken of verzwijgen van fouten van collega's, zelfs als het om wetsovertredingen gaat of tot ernstige schade bij anderen leidt. 'Klokkenluiders' worden vrijwel alom met de nek aangekeken. De vuile was moet tot elke prijs verborgen blijven, desnoods tot de dood erop volgt.

Het artikel in Trouw ging over een kort geding dat de Groningse hoogleraar en neuroloog Jan Kuks had aangespannen tegen SIN-NL. Die had Kuks op de via het internet voor iedereen toegankelijke 'zwarte lijst' geplaatst met de vermelding: "Weigert eerlijke diagnostiek, informatie en herstelbehandeling aan slachtoffer van medische fout. Het betreft de weigering van oa basale diagnostiek zoals meting bloeddruk en pols(hartritme), weigering om verzoek tot advies van collega-arts adequaat te beantwoorden, weigering om twee brieven te beantwoorden, het sturen van foutieve brieven naar collega-artsen en plegen van fraude." SIN-NL hoeft Kuks niet van de zwarte lijst af te halen. Volgens de rechter moet Kuks er maar tegen kunnen dat hij als hooggeplaatst figuur openbare kritiek over zich heen krijgt.

In de rechterlijke uitspraak zit één merkwaardig, vind ik, woord: hooggeplaatst. In mijn jeugd golden het woord en het handelen van een arts als bijna net zo onaantastbaar als het woord en het handelen van God. In de loop der jaren is dat beeld enigszins bijgesteld, omdat we er meer en meer achter kwamen dat artsen gewone mensen zijn die fouten kunnen maken en die we kritisch mogen benaderen. Maar wat maakt die Kuks 'hooggeplaatst'? Dat hij niet alleen arts is, maar ook nog eens hoogleraar? Hoeft een 'gewone' specialist, of een huisarts niet tegen openbare kritiek te kunnen? Of wel en zijn die dus ook 'hooggeplaatst'? Dan wil ik wel eens weten hoe hoog ze geplaatst zijn. Hoger dan ik? Hoger dan Ab Klink, de minister die over de volksgezondheid gaat? Ergens daar tussenin? Ik vind dat Ab Klink niet eens hoger geplaatst is dan ik, zelfs onze Hare Majesteit niet. Het verschil tussen hen en mij is dat ze een andere functie en andere verantwoordelijkheden hebben dan ik. De onderste sport van een ladder is niet minder belangrijk dan de bovenste. Als het me zo uitkomt heb ik op die mensen in het openbaar kritiek, die ik netjes, zonder schelden of beledigende taal zal verwoorden. Als ze daar niet tegen kunnen is dat mijn probleem niet.
x

Getto

In deze sombere economische tijden lees ik toch zomaar een hoopgevend bericht in Het PAROOL: op het Amsteleiland (dat ligt - vanuit Amsterdam komend - even voorbij Ouderkerk aan de Amstel - in de Amstel, vlakbij een prachtige polder, de Ronde Hoep), worden een appartementencomplex van maximaal twaalf woningen en veertien villa's gebouwd. De appartementen gaan 2 miljoen euro of meer kosten, maar per appartement heb je dan ook wel plek voor drie auto's in de ondergrondse garage. De villa's gaan 3,5 tot 6 miljoen euro kosten. Het handige van zo'n eiland is dat niet voortdurend het klootjesvolk voor je deur langs rijdt, fietst of loopt. Dat wordt daar gewoon niet toegelaten. Als je dus de grachtengordel zo langzamerhand zat bent (waar laat je tegenwoordig je Maserati, Mercedes en Volvo?) kun je toch 'buiten' en vlakbij Amsterdam wonen. Met die Maserati zit je in een mum van tijd in de PC. Een parkingvalet zet hem wel even voor je in de parkeergarage onder het Museumplein.

Er staan nog vijf huurhuizen op dat eiland. De huurders daarvan willen vreemd genoeg niet weg. Daar zal de projectontwikkelaar wel een mouw aan weten te passen.

Zou het nu leuk zijn met alleen soortgenoten in zo'n getto voor de 'filthy rich' te wonen?
x

Hotel

Babi Yar. Zegt die naam je wat? Die kwam ik tegen in een kort bericht in de Volkskrant. Op enig tijdstip gedurende mijn schooltijd heb ik die naam en wat er gebeurde voor het eerst gelezen en hij is nooit meer uit mijn geheugen verdwenen. Babi Yar is de naam van een ravijn in wat nu een buitenwijk van Kiev, de hoofdstad van Oekraïne, is. Bijna 68 jaar geleden zal dat waarschijnlijk nog een eind buiten de stad geweest zijn. Op 29 en 30 september 1941 vond daar de grootste moordpartij uit de Tweede Wereldoorlog plaats: bijna 34.000 (vierendertigduizend) joden werden in die twee dagen door een Duitse 'Einsatzgruppe' en Oekraïense handlangers doodgeschoten. Later is daar een monument opgericht.

In 2012 worden in Polen en Oekraïne de Europese Kampioenschappen voetbal gehouden. Dat trekt, zoals bekend, wat extra bezoekers. Er is tegen die tijd dus extra hotelruimte nodig. Je zou denken dat in Kiev en omgeving de naam Babi Yar en wat er gebeurde wat meer bekend is dan hier. Planners en architecten zullen dat de terrein en het monument bezocht en gezien hebben. Ze kwamen niet op het idee dat het van weinig historisch besef en weinig compassie getuigde juist op die plek een hotel te willen bouwen. De burgemeester van Kiev moest eraan te pas komen om de bouw te verbieden.
x

Persoonlijk

Vrijdag 25 september 2009 rond het middaguur: in Grand Café 'De Boterwaag' in Den Haag zitten twee twee bepaald niet onaantrekkelijke vrouwen van ergens in de dertig te lunchen met een man op leeftijd. Ze laten zich de clubsandwiches (zij) en de wrap met gerookte kip (hij) goed smaken. Die worden vergezeld door witte wijn, rosé en rode wijn. De conversatie is duidelijk geanimeerd. Even voorstellen? Klivia, Annette en Evert. Alleen de laatste naam is 'echt'. De andere twee zijn 'gebruikersnamen' die ze gebruiken bij het bloggen, wat ze veel doen. Anders dan Everts 'Beggartalk' zijn hun blogs niet toegankelijk voor Jan en alleman. Hij behoort tot twee selecte clubjes.

Ik ga 'van binnen uit' verder. Klivia en Annette heb ik 'digitaal' ontmoet, de eerste zo'n anderhalf jaar geleden, de tweede ongeveer een jaar geleden. Zij kenden elkaar al buiten het bloggen om. Hun blogs waren toen nog 'publiek', maar waren/zijn veel persoonlijker, openhartiger dan het mijne. Niet iedere internetgebruiker gaat op gepaste wijze om met alles wat zhij leest. Vandaar dat zij hun blog later afgeschermd hebben.

Uiteraard ga ik hier niet vertellen wat ik allemaal lees in Klivia's en Annettes blogs. Ik volsta met de opmerking dat hun leven nogal verschilt van mijn leven tot pakweg mijn vijfendertigste. Mijn leven verliep redelijk 'op rolletjes'. Natuurlijk wist en weet ik wel dat het niet bij iedereen zo ging/gaat, maar het is toch wat anders als je rechtstreeks van anderen 'hoort' wat zij meemaken en hoe zij daarop reageren. Gevolg was dat ik mij in de loop der tijd steeds meer 'betrokken' voelde bij het leven van die twee. Ik vond het plezierig te constateren dat het positieve toe- en het negatieve afnam. Van tijd tot tijd had ik ook contact met hen buiten het bloggen om, via e-mail dus, zodat er nog wat uitgebreider ervaringen en opinies uitgewisseld konden worden. (Zij volgen trouw 'Beggartalk'.) Er is, kortom, 'een' relatie ontstaan tussen Klivia en Annette en mij. Zijn het kennissen? Daar doe ik ze tekort mee, vind ik. Er zijn nog drie andere 'smaken': vriendin, partner en minnares. De laatste twee zijn totaal niet aan de orde. Annette kan het prima vinden met haar echtgenoot en Klivia zit niet reikhalzend uit te kijken naar een man van zeventig met wie ze (een deel van) haar leven zou kunnen delen. (En ik ben geen 'ouwe bok' op zoek naar een 'groen blaadje'.)

Ik vlei me met de gedachte dat ik er op mijn ouwe dag nog twee vriendinnen heb bijgekregen. Dit vond ik typerend: ik heb hier al eens geschreven dat er naar mijn mening tegenwoordig te vaak en te gauw wordt gezoend, maar toen ik Klivia (al een aantal weken terug) en Annette (vrijdag) voor het eerst in levende lijve ontmoette, vond ik het niet meer dan normaal ze te zoenen. Ik ken ze immers al een aardige tijd.

Tijdens die zeer aangename lunch en omringende tijd werd van alles besproken, van koetjes en kalfjes tot wat belangrijker dingen. Onder andere kwam even ter sprake dat ik hier maar zelden iets persoonlijks schrijf. Vandaag wijk ik eens af van mijn normale patroon.
x

Minder

Een van de dingen die het kabinet Balkenende IV zich had voorgenomen was in vier jaar het aantal ambtenaren met 12.700 te verminderen. Toen ik dat hoorde of las was mijn primaire reactie: "Dat gaat dus niet gebeuren." Wat las ik in de Volkskrant? Van de voorgenomen banenreductie wordt nog niet de helft gehaald. Dat blijkt uit een brief die de Algemene Rekenkamer deze week naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Zeker, er zijn banen bij de overheid verdwenen, maar er zijn er intussen ook al weer 6.610 bijgekomen. Bovendien werden in ieder geval bij vier ministeries in 2008 meer externe mensen ingehuurd dan in 2007. Nu kunnen we dus weer lekker gaan discussiëren over de vraag of er nou netto of bruto 12.700 ambtenaren zouden verdwijnen.

Minder overheid! Minder ambtenaren! Met die uitspraken krijg je overal de handen op elkaar. De overheid zorgt immers voor allerlei regeltjes en dus voor ambtenaren die de regeltjes moeten uitvoeren, controleren en handhaven en ja, niet iedereen vindt elk regeltje zinnig. Daar ligt, denk ik, het probleem: wat de een zinnig vindt, vindt de ander onzinnig. Het heeft ook iets met beeldvorming te maken. Bij 'ambtenaar' hebben veel mensen een beeld voor zich van iemand die achter een bureau of een loket zit. Maar op die vuilnisauto zitten ook ambtenaren. In de Amsterdamse tram worden kaartjes verkocht, gestempeld en gecontroleerd door ambtenaren. Op de ambulances van de GGD zitten ambtenaren. Door de polders lopen ambtenaren die muskusratten vangen. De jongens en meisjes die in Afghanistan de Taliban bestrijden zijn ambtenaren. Als we de bijstand en de huursubsidie afschaffen hebben we meteen heel wat ambtenaren minder. Schaf het parkeerverbod en het parkeergeld af en je kan weer een rijtje ambtenaren naar huis sturen.

De primaire vraag die we moeten beantwoorden is: wat moet de overheid doen? Leg die vraag voor aan tien willekeurige Nederlanders en je krijgt naar alle waarschijnlijkheid tien verschillende antwoorden. Mark Rutte, om maar eens een voorbeeld te noemen, denkt daar wat anders over dan Agnes Kant. Pieter van Geel en Mariëtte Hamer zitten daar ergens tussenin.

Waarom komen er toch weer overheidsbanen, dus ambtenaren, bij? Het betreft banen op terreinen waarop de politiek in de tussentijd heeft besloten intensiever aan de slag te gaan. Waarom in 's hemels naam heeft de politiek dat eigenlijk besloten? Ja, kijk, waarschijnlijk heeft 'de politiek' signalen uit de samenleving ontvangen dat 'we' of 'ze' ergens iets aan moesten doen, een of ander schrijnend probleem of zo. Balkenende en zijn ploegje (of Job Cohen en Ahmed Aboutaleb en hun ploegjes) gaan dat echt niet zelf doen, dus die huren daarvoor wat mensen in. Die noemen we ambtenaren. Geert Wilders wil laten uitrekenen wat een allochtoon ons kost. Wie moet dat uitrekenen?

Ik ben twintig jaar ambtenaar geweest en weet dus ook dat het hier en daar bij de overheid wat efficiënter, dus met minder ambtenaren kan, zonder dat de overblijvende ambtenaren overbelast raken. Dat geldt echter net zo hard voor elk bedrijf van enige omvang. Die hebben hun eigen interne bureaucratie en de kosten daarvan zitten verwerkt in de prijzen van hun producten. Of ze gaan zo hard in de personeelskosten snijden dat ze na een tijdje bij 'Kassa' of 'Radar' moeten gaan uitleggen waarom er van alles bij het bedrijf verkeerd gaat. 'Minder personeel' betekent ook, dat je na 15 minuten nog steeds hoort: "Al onze medewerkers zijn in gesprek. U wordt zo spoedig mogelijk geholpen." Zou het niet fijn zijn als ze wat meer medewerkers in dienst zouden nemen? Politieambtenaren krijgen er weer een taak bij: blaastesten afnemen bij wandelaars, zodat het voor jou en mij wat veiliger wordt in uitgaansgebieden. Komen er nou politieambtenaren bij of moeten de nu werkzame politieambtenaren andere dingen laten liggen? Hoezo: minder ambtenaren?
x

Renteloos

Als je een jaarsalaris van 213.000 euro (dus boven de Balkenendenorm) ontvangt, moet je, zeker in het oosten des lands, in staat zijn een redelijke woning te kunnen kopen en de hypotheek daarvan zonder al te veel problemen te kunnen aflossen. Als je dat salaris in de zorg voor mensen met een verstandelijke handicap verdient, mag je helemaal je handen dichtknijpen. Die zorg wordt immers met gemeenschapsgelden gefinancierd. Voor die 213.000 euro mag je je dus wel uit de naad werken, vind ik. Dat heeft de heer Van Praet, in zijn eentje de Raad van Bestuur van AveleijnSDT te Borne, dan ook gedaan. Ik citeer uit een persbericht van AveleijnSDT: "In 2001 is de heer van Praet aangetreden als eenhoofdige Raad van Bestuur van zorginstelling Aveleijn. Op het moment van aantreden was er een negatief eigen vermogen. In de afgelopen jaren is dit omgebogen naar een positief weerstandsvermogen van vierentwintig en een half miljoen euro. De omzet in 2008 bedroeg 67 miljoen.

In 2007 heeft een succesvolle fusie plaatsgevonden en heeft de benchmark van Ernst en Young vorig jaar aangegeven dat AveleijnSDT de beste bedrijfsmatige grote verstandelijk gehandicapten zorginstelling in het land is. Daarbij was het ziekteverzuim in 2008 een van de laagste in de branche nl. 3,3 %.

Onderzoek in de Volkskrant heeft aangegeven dat AveleijnSDT als VG organisatie behoort tot de beste werkgevers in het land en in de regio is AveleijnSDT vorig jaar uitgeroepen tot beste werkgever in de non-profit sector. Ook in het jaarlijks gehouden cliënt/verwanten tevredenheidsonderzoek scoort AveleijnSDT permanent hoog."

Dat is niet mis! Hulde! Van Praet heeft zijn salaris boven de Balkendendenorm verdiend, zou je zeggen. Dat kan je van directeuren van woningcorporaties niet altijd zeggen. Van Praet vond het kennelijk tijd worden voor een nieuwe behuizing. Die vond hij en daarvoor moest hij een hypothecaire lening afsluiten van 550.000 euro. Het zal dus geen eenvoudig stulpje zijn. Dus wat besluit de Raad van Toezicht? Die verstrekt Van Praet die lening renteloos uit middelen van de AveleijnSDT. Tot juli 2013 hoeft Van Praet ook niets af te lossen. Zo kan Van Praet nog een aantal jaren aan AveleijnSDT verbonden blijven.

De Raad van Toezicht merkt nog op: "...kosten voor de organisatie jaarlijks minder dan een bruto maandsalaris van de heer van Praet". Dat ligt nog altijd in de buurt van de 16.000 euro. Daarmee zou je ook iets extra's kunnen doen voor de cliënten van AveleijnSDT. Ik realiseer me heel goed dat dit bedrag als bonus in het huidig tijdsgewricht nauwelijks iets voorstelt. Maar ik zou me de ogen uit mijn kop schamen als ik met een salaris van 213.000 euro per jaar de Raad van Toezicht om een douceurtje zou vragen. En als de Raad van Toezicht me dat spontaan zou aanbieden, zou ik vragen of ze compleet gestoord waren. Misschien zou ik een woning zoeken die een ton goedkoper was.

In de 'Gedragscode' van AveleijnSDT lees ik: Je bent een voorbeeld voor anderen. Dit is een basisregel bij AveleijnSDT. De hardwerkende medewerkers hebben nu een voorbeeld gekregen van het verkrijgen van een renteloze hypohecaire lening.
x

Liegen

In mijn jeugd heb ik het vaak horen uitspreken: Gij zult geen valse getuigenis spreken tegen uw naaste. Dat is immers één van de Tien Geboden. In gewoon Nederlands betekent het: je mag niet liegen. Dat is niet eens een heel typisch christelijke regel. Ook onder niet-christenen wordt liegen in het algemeen niet als goed gebruik beschouwd. Maar goed, voor christenen ligt dat toch wat anders. Je mag toch de Tien Geboden als het ware beschouwen als hun 'Grondwet'. Je mag ook, denk ik dan, verwachten dat de leiders binnen de diverse kerken het goede voorbeeld geven. Zij zullen zich nooit op een leugen laten betrappen.

Je herinnert je wellicht dat al weer enige tijd geleden de Heilige Vader te Rome de excommunicatie van een aantal leden van de ultraorthodoxe broederschap 'Pius X' ophief. Er ontstond enige commotie omdat een van degenen die in de moederschoot van de kerk terugkeerde bisschop Richard Williamson was, niet alleen ultraorthodox, maar ook een ontkenner van de Holocaust. Benedictus, in het nauw gebracht door de negatieve publiciteit die dat wereldwijd opleverde, zei niet te hebben geweten van de ideeën van Williamson. Dat schreef Trouw. Dat schreef ook dat een Zweeds tv-programma gisteren onthulde dat de aartsbisschop van Stockholm, ook geen kleine jongen binnen de rooms-katholieke kerk, al in 2008 zijn hoogste baas had geïnformeerd over de omstreden opvattingen van Williamson. Hoe zit dat nu precies? Wist Benedict het nu wel en heeft hij een potje zitten liegen of wist hij het echt niet?

In het Engels bestaat een aardige, vooral in de politiek gebruikte term: deniability (ontkenningsmogelijkheid). Dat houdt in: overheidsdienaren doen dingen die niet door de beugel kunnen, maar de minister of de president weet officieel van niets. Die heeft gezegd: "Regel dat." Wist zhij veel dat 'ze' het op zo'n onwettige manier zouden doen? Natuurlijk wist zhij dat, of kon dat met een redelijke mate van zekerheid vermoeden, maar zhij had daartoe niet expliciet de opdracht gegeven. Dat had een of andere onderknuppel gedaan en die wordt dan ook ontslagen.

Hierboven schreef ik dat hooggeplaatsten zich niet op een leugen laten betrappen. Dat is wat anders dan: hooggeplaatsten liegen niet. De aartsbisschop van Stockholm heeft dat bericht naar Rome gestuurd. Daar is dat langs de normale weg behandeld en bleef 'hangen' bij een kardinaal of zo, die vond dat hij Benedictus daar niet mee moest lastig vallen. Benedictus kon dus rustig ontkennen dat hij iets wist. Kun je nu ook zeggen dat 'het Vaticaan', of 'de Heilige Stoel' niets wist? Ik vrees van niet. Dan moet je dus nagaan wat de Benedictus XVI destijds precies gezegd heeft. Was dat "Ik wist het niet" of "Het Vaticaan wist het niet"? In het eerste geval kan je formeel niet zeggen dat hij 'valse getuigenis sprak'. Maar in een lastig parket zit hij wel weer na die tv-uitzending. Ergens in het Vaticaan heeft iemand 'vergeten' belangrijke informatie naar boven door te geven. Is er een principieel verschil tussen liegen en de waarheid achterhouden? Hoe verantwoordelijk is de paus voor wat zijn medewerkers doen en laten? Ik herinner er maar even aan dat de Schipholbrand twee Nederlandse ministers de politieke kop kostte, al hadden zij daar persoonlijk helemaal niets mee te maken.

Je kunt online reageren op artikelen in Trouw. In één reactie staat: "Anti-katholiek effectenbejag van het protestantse Trouw." Een ander schrijft: "Dat er door een aartsbisschop gerapporteerd is aan 'het Vaticaan (of Rome)' wil niet zeggen dat de paus er bericht van gekregen heeft. De beste man heeft wel meer te doen/aan zijn hoofd." Van Beatrix mag je ook niks negatiefs zeggen, maar die heeft minder in de melk te brokkelen dan haar collegastaatshoofd.
x

Lezen

Wat voor functie bij wat voor organisatie oefen je uit als je 'Chief Digital Officer' bent? Ik zal je het googelen besparen. Dan werk je bij 'Selexyz', de keten van boekhandels waartoe bijvoorbeeld Scheltema, Kooyker, Broese en Dekker v.d. Vegt behoren, en dan ga je over de e-books, Angélique Wouters dus. Dat las ik in Trouw.

Toen ik mijn vakanties nog in de bergen doorbracht kon ik, uit het oogpunt van meesjouwen en rugzakruimte, één boek meenemen. Dat was dus altijd een 'moeilijk' boek, dat je niet in één adem uitlas. Dankzij de e-reader kun je nu zo'n drieduizend boeken meenemen, wat me voor een vakantie van zo'n drie weken ruim voldoende lijkt. Kortom: het e-book is in opmars.

Er zijn al meer dan drieduizend titels digitaal te verkrijgen. Dat zijn nu nog vooral 'klassiekers', waarop geen copyright meer berust, maar er zullen steeds meer nieuwe titels (ook) digitaal verschijnen en die opmars is natuurlijk niet te stuiten. De prijs zal niet of nauwelijks verschillen van die van het papieren boek. De e-reader is dus een computerscherm, dat ongeveer dezelfde afmetingen (hoogte en breedte, niet dikte) heeft als een pocket. Door een andere techniek schijnt dat prettiger te lezen dan een pc-monitor en is het zelfs in zonlicht te lezen. De e-readers variëren in prijs van ruwweg 300 tot 700 euro. Dat bedrag moet je dus wel even meerekenen in de 'prijs per boek'.

Ik ren nog niet naar de winkel om een e-reader aan te schaffen. De prijs van die dingen zal ongetwijfeld nog een stuk lager worden. Maar vroeg of laat sta ik voor de keus: koop ik zo'n ding of niet? Ik verklap geen geheim als ik zeg dat ik een boekenliefhebber ben. Dat kun je hier zien. Voor mij is een boek nog altijd (veel) meer dan een hoeveelheid bedrukt papier. Eén van de leukste dingen tijdens mijn werk in de boekhandel was het openmaken en uitpakken van de dozen met boeken die door de uitgever of het Centraal Boekhuis bezorgd werden, vooral in het seizoen (vóór de Boekenweek of 'de feestdagen') waarin veel nieuwe boeken verschenen.

Gaat het 'gewone' boek verdwijnen? Angélique is daar niet bang voor: "Ik ervaar het niet als een bedreiging voor het traditionele boek. Het is eerder een aanvulling. We moeten mee met de wens van de klant. (...) Het grappige is dat, nu steeds meer producten digitaal gaan, een tastbare omgeving waar lezers kunnen speuren tussen de boeken júist noodzakelijk is. Want dat kan op het internet niet." Dat betekent dus: ik blijf naar de boekwinkel gaan, speur rond, pak hier en daar een boek op en lees er wat in om de sfeer en de stijl te proeven. Op een gegeven moment denk ik: ja, dit lijkt me wel wat. Dan komt de laatste vraag: papier of digitaal? Niemand zal het mij euvel duiden als ik het antwoord op die prangende vraag en een aantal daaraan gerelateerde vragen nog even voor mij uitschuif.

In hetzelfde artikel las ik voor de boekenliefhebber verheugend nieuws: Intussen stijgt de traditionele boekenverkoop nog steeds. Over de afgelopen zeven jaar is dat zelfs meer dan 20 procent, al veroorzaakte de kredietcrisis wel een lichte dip. Als het e-book een bijdrage gaat leveren aan nog meer lezen kan ik daar alleen maar vóór zijn.

PS
Hier heb ik wat meer geschreven over e-books.
x

Normbesef

Een regel uit een ANP-bericht in Trouw: Verantwoordelijkheidsgevoel en respect worden volgens de ondernemingen door starters geofferd voor zaken als een snelle carrière, inkomen en status. Daarvoor las ik: Studenten hebben volgens het bedrijfsleven te weinig normbesef. Dat bleek zondag uit onderzoek van accountantsorganisatie KPMG onder Nederlandse bedrijven. Hebben ze bij KPMG niets beters te doen? Dat had ik jaren geleden al zonder enig onderzoek kunnen vertellen.

Het zijn natuurlijk niet de ondernemingen, maar de ondernemers die zich zorgen maken over het morele verval van de nieuwe jonge medewerkers. De bedrijfseigenaren, de CEO's, de topmanagers, dat zijn, dat is genoegzaam bekend, mensen die allemaal bij wijze van spreken overstromen van hoogwaardig normbesef. Inkomen interesseert ze niet of nauwelijks. Ze zouden liever in een Fiat Punto dan in een Mercedes CL Coupé naar hun werk en zakenbesprekingen gereden worden. Ze hebben het grootste respect voor hun chauffeur, de koffiejuffrouw, de medewerkers van de postkamer en van de schoonmaakploeg. Met lede ogen zien ze aan hoe de ouders en onderwijskrachten er tegenwoordig, qua bijbrengen van normbesef, maar een potje van maken. Bij hun is het er allemaal ingestampt in hun jeugd. Met lood in de schoenen gaan ze naar een sollicitatiegesprek waar ze weer geconfronteerd worden met zo'n type dat alleen geïnteresseerd is in het salaris, het type leaseauto en bijkomende emolumenten. Hart voor de zaak? Dat begrip kennen ze niet eens meer! Het enige wat die ondernemers nog rest is: het goede voorbeeld geven. Dat doen ze tot ze erbij neervallen.

Kunnen we nou eens ophouden met dat gezeik? In elke onderneming, in elke non-profitorganisatie en bij de overheid werken mensen. Leuke, aardige, deskundige, oppassende, respectvolle mensen, je vindt ze in alle lagen van de bevolking en in alle werkkringen. In alle lagen vind je ook de ploerten, de fortuinzoekers, de egoïsten, de profiteurs en de fraudeurs. Een medewerker van de postkamer jat wel eens een postzegeltje. Een Amerikaans investeerder licht alles en iedereen op voor 65 miljard dollar, want verschil moet er zijn. Een bankdirecteur die miskleunt wil toch zijn bonus ontvangen. Een bestuurder is de bonnetjes kwijt die bij de declaratie horen. De bouwondernemer maakt prijsafspraken met zijn concurrent. Het bonnetje van het diner met vrouw en kinderen wordt in de administratie opgevoerd als 'diner met klant'. Alle ondernemers hebben normbesef, maar ze hebben er niet allemaal evenveel last van.

Normbesef heeft niets te maken met de plaats die iemand inneemt in de maatschappij, de werkkring of de vereniging. Er zullen altijd mensen zijn die willens en wetens uit plat eigenbelang de normen aan hun laars lappen en de regels overtreden. "Er is echter geen enkele regel die gewenst gedrag van mensen kan afdwingen", aldus hoogleraar Accountantscontrole en KPMG-partner Philip Wallage. Om tot die conclusie te komen hoef je echt geen hoogleraar te zijn. Daar was ik al achter voordat KPMG bestond en ik ben niet eens hoogbegaafd.

Zal ik de Bijbel maar weer eens citeren, daar staan echt wel een paar rake opmerkingen in: Oordeel niet, opdat er niet over jullie geoordeeld wordt. Want op grond van het oordeel dat je velt, zal er over je geoordeeld worden, en met de maat waarmee je meet, zal jou de maat genomen worden. De Bijbel zegt ook iets over de splinter in het oog van iemand anders die we wel zien, maar niet de balk in ons eigen oog. En tenslotte deze: Wie zonder zonde is werpe de eerste steen.
x

Corrigeren

De afgelopen dagen moest hij maar liefst tweemaal in een tv-programma verantwoording afleggen. Gertjan Goldschmeding, voorganger in een pinkstergemeente, had openlijk gezegd dat de Here God lijfstraffen goedkeurt, zelfs aanbeveelt. Dit in tegenstelling tot het algemeen gevoelen, zelfs de wetgeving, in veel Europese landen. Gertjans opmerkingen waren dan ook voor velen aanleiding weer eens fijntjes op te merken dat er bij die evangelische christenen toch aardig wat steekjes los zitten. Nu zou ik niet graag alle niet-gelovigen de kost geven die van mening zijn dat een corrigerend tikje op zijn tijd niet zo heel erg verkeerd is en die mening ook in praktijk brengen. Daaraan wordt overigens nooit de conclusie verbonden dat niet-gelovigen dus niet helemaal deugen.

Ik heb nooit voor de keuze gestaan of ik mijn kind wel een tik(je) mocht geven. Ik vermoed, laat ik er maar eerlijk voor uitkomen, dat ik, had ik wel nageslacht voortgebracht, ik nu niet zou kunnen zeggen: "Dat heb ik nooit gedaan." In mijn jeugd waren de normen wat anders dan nu, dus ik heb wel eens een tik gehad. Niet bijzonder vaak en niet buitensporig pijnlijk. Ik heb er zelfs geen heel klein trauma aan overgehouden. Ik heb wel geleerd dat het overschrijden van grenzen vervelende consequenties kan hebben.

Tijdens de lessen pedagogiek aan de (gereformeerde) kweekschool werd uiteraard ook aandacht besteed aan de vraag: mag je een kind slaan? Die vraag werd toen bevestigend beantwoord. Daar werd wel wat bij gezegd: 1. sla nooit als je kwaad bent, m.a.w. doe het weloverwogen; 2. sla alleen op die delen van het lichaam waar het verder geen kwaad kan, de billen dus. Er werd ook bij gezegd dat het er niet om ging zo veel mogelijk pijn te veroorzaken. Opvoeders moeten een kind leren wat wel en niet kan. Daarbij gaat het erom kinderen duidelijk te maken dat zij hun ouders verdriet doen als zij bepaalde regels overtreden. Een corrigerende tik werkt dan vaak effectiever dan een 'goed gesprek'. Bovendien: kinderen weten vaak heel goed dat ze een grens overschrijden. Het ligt in de natuur die grenzen te verkennen en te verleggen.

Ik ben er helemaal niet zo bang voor dat de preken van Gertjan ertoe zullen leiden dat er in evangelische kringen maar op los geslagen wordt. Ik geloof net zo min dat wetgeving een belangrijke bijdrage levert aan het voorkómen van corrigerende tikken. Ik zou het prachtig vinden als alle ouders onder alle omstandigheden zich ervan bewust zijn waar ze in contact met hun kinderen mee bezig zijn. Als dat in bepaalde omstandigheden leidt tot de keuze voor een corrigerende tik, die echt niet veel pijn hoeft te doen, hebben ze mijn zegen.
x

Handhaven

Van biologie en erfelijkheidsleer ben ik geen kenner. In mij jonge jaren werd mij verteld dat het voortbrengen van kinderen door familieleden de kans op genetische afwijkingen bij het kind vergrootte. Hoe dichterbij qua familierelatie hoe groter die kans. Huwelijken met familieleden tot in de derde graad zijn daarom verboden. Een neef of nicht is familie in de vierde graad, dus huwelijken tussen neven en nichten zijn in Nederland toegestaan. In Trouw las ik dat de kans op genetische afwijking bij kinderen van neef en nicht ongeveer 4% is, vergelijkbaar met dat van oudere moeders en moeders die roken, drinken of drugs gebruiken. De regering heeft zich nu voorgenomen het huwelijk tussen neef en nicht te verbieden voor iedereen. Daarvoor moet dus wel de wet gewijzigd worden.

Geert Wilders heeft weer gescoord. Het voorgenomen verbod op het huwelijk tussen neef en nicht heeft immers niets te maken met angst voor genetische afwijkingen, maar alles met het tegengaan van importbruiden en -bruidegoms. Die komen immers vooral uit islamitische landen. Door het verbod algemeen geldend, dus ook voor autochtone Nederlanders, te maken, voorkomt de regering de beschuldiging te discrimineren. Per slot van rekening is ook het trouwen met je neef of nicht uit Sint Job in 't Goor, Pencanze of Kirchlinteln verboden.

Ik ben niet geheel wereldvreemd. Ik houd het nieuws redelijk goed bij. Ik weet dus dat het voorkomt dat huwelijken tussen neef en nicht gedwongen zijn. Staatssecretaris Nebahat Albayrak wees daar ook op en zij kan het weten. Ik weet ook dat het voorkomt dat zo'n huwelijk geen andere grond heeft dan iemand vanuit een buitenland hier naartoe te krijgen. Ik ben een uitgesproken tegenstander van gedwongen huwelijken. Ik vind de wens naar Nederland te emigreren op zich niet voldoende grond voor een stabiele huwelijksrelatie.

Laten we nou eens aannemen dat in Nederland van links tot rechts - zeg maar: van Geert Wilders tot Agnes Kant - een ook door juristen, sociologen, antropologen, religieuze leiders, Human Rights Watch, de Hoge Raad der Nederlanden en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens ondersteunde overeenstemming bestaat over het ongewenst zijn van het importeren van huwelijkspartners. Dan zijn de volgende stappen:
1. de import wettelijk verbieden;
2. het verbod handhaven.
Stap 2 is niet geheel onbelangrijk. Immers, veel verboden worden in Nederland vaak overtreden en lang niet altijd is de handhaving adequaat. Sommige overtredingen worden zelfs gedoogd (coffeeshops!). Ik vermoed, het lijkt me tenminste logisch, dat des te moeilijker je het overtreden maakt, des te makkelijker het handhaven wordt. Vanuit dat oogpunt lijkt het verbieden van zo'n huwelijk niet vreselijk efficiënt. De twee trouwen elders in de Europese Unie en Nederland zal dat huwelijk moeten erkennen. Wij vinden toch ook dat ze in andere landen het homohuwelijk moeten erkennen?

De Franse regering bant het dragen van hoofddoekjes op scholen uit door ook het dragen van keppeltjes en kruisjes te verbieden. Een al of niet terecht ongewenst geachte ontwikkeling wordt 'via een omweg', dus met oneigenlijke middelen bestreden. Daarop kun je reageren met: "Nou en? Als die ongewenste ontwikkeling maar verdwijnt." Zo kun je het uiten van discriminerende taal in de Tweede Kamer aan banden leggen door de parlementaire onschendbaarheid af te schaffen. Je kunt veel zwerfvuil voorkomen door het verbod van het nuttigen van vaste en vloeibare voedings- en genotmiddelen buiten gebouwen.

Ik durf te beweren dat het verbod op het huwelijk tussen neef en nicht er niet komt. De aankondiging ervan is niets meer dan een poging Geert Wilders enige wind uit de zeilen te nemen met het oog op komende verkiezingen: "Zie je wel, beste bezorgde burgers, wij doen ook ons best moslims zo veel mogelijk buiten de grenzen te houden." Ik durf nog wel een stelling aan: Geert Wilders zit aan zijn top. Je weet hoe het gaat met pittig eten: je gaat eraan wennen. Om het pittig te blijven vinden, moet je steeds meer sambal, tabasco of cayennepeper gebruiken. Zo moet Wilders steeds pittiger uitspraken gaan gebruiken om de aandacht vast te houden. Zijn 'kopvoddentaks' van 1000 euro zit al dicht bij de grens waarachter zelfs zijn eigen aanhang hem niet serieus meer neemt. Zijn oude kreten over moslims en de Koran kennen ze al. Ze willen iets nieuws horen, maar het moet op zijn minst enigszins serieus lijken. Zelfs aan de borreltafel wil je niet voor idioot uitgemaakt worden.
x

Bijdrage

Wat is een toelage? Volgens 'van Dale Online':
1 bijdrage in levensonderhoud, gift in geld;
2 toeslag die boven het normale salaris wordt uitgekeerd.
Onze majesteit, haar oudste zoon en zijn vrouw krijgen van ons een 'toelage'. Zij krijgen van ons geen toeslag op een normaal salaris, dus ze krijgen een bijdrage in hun levensonderhoud. Dat wil, ook volgens 'Van Dale', zeggen dat wij ze een aandeel geven in een doel dat wij gemeenschappelijk hebben. Ik weet niet precies hoeveel ze daarvan als inkomen kunnen beschouwen, maar ze hoeven er geen inkomstenbelasting over te betalen en volgens mij betalen ze ook geen huur. Alles bij elkaar zullen ze dus netto wel een aardig eind boven de Balkenendenorm zitten. Dat krijgen ze allemaal niet "omdat we anders niet zulke goede mensen voor die functie kunnen krijgen", maar gewoon omdat ze dezelfde voorouders hebben als Willem de Zwijger (Juliana van Stolberg en Willem de Rijke). Na 1813 hebben we geen moeite meer gedaan om te kijken of er wellicht een andere manier was om aan een staatshoofd te komen.

We (het Nederlandse volk) en die drie mensen hebben dus een gemeenschappelijk doel. In deze barre economische tijden zou je als doel kunnen noemen: het op orde brengen van de staatsfinanciën. Het schijnt dat we daarvoor allemaal iets moeten gaan inleveren. Hoewel: allemaal? Die drie hoeven niet in te leveren. Sterker nog: het kabinet laat ze er volgend jaar nog een stuk op vooruit gaan. Als ik even heel muggenzifterig ga doen zeg ik dat de regering de majesteit, haar zoon en schoondochter erop vooruit laat gaan. De majesteit geeft zichzelf, haar zoon en schoondochter dus een verhoging van de toelage.

Willem-Alexander wil zijn vermogen wat opkrikken en belegt een deel ervan in een vastgoedproject in Mozambique. Dat project komt in opspraak, dus die belegging wordt ondergebracht in een stichting. Dat maakt financieel voor Willem-Alexender niets uit, maar als er echt stront aan de knikker komt, kan hij er dus niets aan doen en is Jan-Peter niet verantwoordelijk.

Zuster/tante Christina, ook niet geheel onbemiddeld, liet via paleis Noordeinde haar inkomsten via een belastingparadijsje lopen, zodat ze netto nog wat meer overhoudt. Nu loopt het niet meer via paleis Noordeinde en kan Jan-Peter weer zijn handen in onschuld wassen, want onze majesteit weet nu officieel ook weer van niets. En voor Christina verandert er niets.

Een groot deel van onze bevolking loopt nog altijd weg met ons koningshuis en de rest van onze koninklijke familie en gunt ze een inkomen dat ver boven modaal ligt. Dat zij dan zo. Maar is het dan heel veel gevraagd qua inkomen een heel klein beetje solidariteit te betonen met de onderdanen die er mogelijk op achteruitgaan? Kan het geld niet belegd worden in een Nederlands project dat boven alle twijfel verheven is? Moet dat geld nou echt via een belastingparadijs gesluisd worden? Wie dat allemaal niet wil weten, of er zich niet druk om wil maken, of alles mooi en prachtig vindt wat de familie Oranje-Nassau doet, moet zich verder ook niet druk maken over bonussen van toch al overbetaalde bankmensen. Het is één soort mensen: ze hebben al veel, maar willen nog meer. Het Koninkrijk Holland was een vergissing van Napoleon. We hebben in 1813 een mooie kans voorbij laten gaan.
x

Peanuts

Een week geleden had ik het hier al eens over bonnetjes die een lid van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland niet bij zijn declaraties deed. In de Volkskrant lees ik over Joop Binnenkamp, gedeputeerde van de provincie Utrecht. Joop deed wel bonnetjes bij zijn declaraties. Daardoor weten we dat Joop de afgelopen twee jaar voor bijna 8000 euro aan etentjes heeft gedeclareerd, meer dan alle andere leden van Gedeputeerde Staten samen.

Als onderdeel van de totale uitgaven van de provincie Utrecht (448 miljoen euro in 2008) is die 8000 euro niet meer dan een minuscule peanut. Moet je je daar druk over maken? Ik vind van wel. De keuze van het restaurant en de keuze van de maaltijd die je daar, op kosten van de gemeenschap, gebruikt, duiden op een mentaliteit. Zo ging Joop wel eens, uiteraard met zakelijke relaties, een hapje eten bij 'Grand Restaurant Karel V'. Daar heb je al een voorgerecht van 37,50 euro. Neem dan als hoofdgerecht de 'Aubrac rund & snijbonen' voor 47,50 euro en als nagerecht de 'Passievrucht & kokos' voor 16,50 euro. Dan zit je voor één persoon pas op 101,50 euro. Daar komen natuurlijk nog wel een aperitiefje, een glaasje wijn en een kopje koffie bij. Zou Joop, denk ik dan, daar ook met familie of vrienden gaan eten als hij zelf moest betalen? Dat zou natuurlijk wel eens kunnen, maar voor een kleine 8000 euro in twee jaar? Ik ken de stad Utrecht niet zo goed, maar volgens mij kun je daar zeer respectabele horecagelegenheden vinden, waar je als gedeputeerde zonder enig gezichtsverlies je zakenrelatie een uitstekende maaltijd voor veel minder geld kunt aanbieden. Joops collega, Anneke Raven, at in dezelfde periode voor 40 euro 'op kosten van de zaak'.

De mogelijkheid om kosten te kunnen declareren maakt bij veel mensen iets 'hebberigs' wakker. Ik maakte daar voor het eerst kennis mee toen ik ruim dertig jaar geleden bij de Ziekenfondsraad werkte. Die had een accountantsdienst die de boeken van de ziekenfondsen controleerde. De medewerkers van die dienst kregen een vaste lunchvergoeding, omdat zij geacht werden buiten de deur te eten. Het opeten van zelf meegebrachte boterhammetjes samen met de medewerkers van de ziekenfondsen zou immers tot te veel familiariteit en daardoor verlies aan objectiviteit kunnen leiden. Op een gegeven moment werd besloten dat een flink aantal medewerkers van die accountantsdienst gewoon op het kantoor van de Ziekenfondsraad moest werken. Daar gingen zij niet mee akkoord, omdat daarmee hun inkomsten achteruit gingen. Ik begreep dat niet want hun salaris bleef gelijk. Als lid van de Dienstcommissie moest ik de leiding adviseren, dus ik ging mijn licht opsteken. Wat bleek? Geen van die medewerkers at buiten de deur. Ze namen gewoon hun bammetjes van huis mee. Die lunchkostenvergoeding zagen ze gewoon als extra inkomen, dat ze in het vervolg zouden moeten missen. Ik heb me toen behoorlijk impopulair gemaakt door de dienstleiding te adviseren het salaris van deze mensen te verhogen met de maandelijkse kosten van een gemiddelde lunch in het bedrijfsrestaurant, nog altijd meer dan de kosten van de inhoud van hun eigen lunchtrommeltje. Ik weet niet meer hoe het afgelopen is.

Ook in mijn latere ambtelijke leven heb ik declaratiegedrag gezien dat naar mijn oordeel stuitend was, hoe gering verhoudingsgewijs de bedragen ook waren. (In het bedrijfsleven kom je overigens hetzelfde gedrag tegen.) Vaste vergoedingen worden in werkelijkheid niet verbruikt. Wie bonnetjes moet inleveren 'ritselt' ergens een bonnenboekje en vult de bedragen en omschrijvingen zelf in. Ik heb eens een tijdje bij een bedrijf zulke bonnetjes moeten controleren. Een dinervergoeding ging toen per 1 januari omhoog van (maximaal) 15,00 gulden naar 17,50 gulden. Merkwaardigerwijs bleken veel restaurants per dezelfde datum de kosten van een 'maaltijd' of een 'diner' ook van 15,00 naar 17,50 gulden verhoogd te hebben.

Ik wil geen brave Hendrik zijn. Ik vind wel dat je voor het geld van je werkgever moet werken, niet dat je er wat bij moet ritselen. Een werkgever moet redelijke onkosten vergoeden. Zeker een overheidsdienaar dient haarscherp te weten wat redelijk is. Wie met geld sjoemelt, is bereid met alles te sjoemelen. Die vertrouw ik voor geen cent.
x

Kunst

Nog nooit had ik van 'Royalsteez' gehoord, maar dankzij Het PAROOL van vandaag weet ik nu dat ene Brian Kersbergens dat als alias gebruikt voor hemzelf als 'kunstenaar'. Ik weet nooit zo goed wat ik moet met de aanduiding 'kunstenaar' en het artikel geeft ook geen meer expliciete aanduiding. Ik vermoed dat we hier met een beeldend kunstenaar te maken hebben, want voor 'De Wereld van Witte de With', festival over grenzen, had hij iets gemaákt wat kennelijk een 'kunstwerk' was: van 81 van die blauwe AH-winkelmandjes had hij het woord "Sorry" gevormd.

Brian kwam niet in de krant vanwege de artistieke merites van zijn kunstwerk, maar omdat hij gearresteerd was wegens diefstal van die 81 winkelmandjes. Iedere keer dat hij boodschappen bij AH deed nam hij zo'n mandje mee en hij kwam er maar niet toe ze terug te brengen. Schuldgevoelens bekropen hem, maar als waarachtig kunstenaar drukte hij die gevoelens uit in 'kunst', dat woord "Sorry".

Het gaat mij er niet om Brian als misdadiger te beschouwen; een niet al te zware boete lijkt me een passende straf. Maar stel nou eens dat ik die 81 mandjes in huis had gehaald en - geprangd door schuldgevoelens - daarmee in het grasveld voor mijn deur het woord "Sorry" had gevormd. Was de hele kunstwereld toegestroomd om dat 'kunstwerk' te komen bewonderen? Natuurlijk niet. Op zijn best zou ik gekenschetst worden als een lichtjes, maar niet gevaarlijk, gestoorde zeventiger. "Nooit meer doen, opa! Volgende keer gewoon een boodschappentas meenemen naar AH." Waar ik geen bal van begrijp is dat als Brian, met zijn diploma van de kunstacademie (neem ik aan), het doet, er ineens sprake is van 'kunst'. En dan bedenk ik weer dat er gigantische kelders zijn die al vol liggen met 'kunst' waar verder geen hond naar omkijkt.
x

Rouwen

Er is nu een leidraad voor de eerste drie jaar. Het is niet meer dan een indruk, laat ik dat voorop stellen. Volgens mij wordt de laatste tijd in de media, met name de tv uiteraard, meer aandacht besteed aan doodgaan, ziekte en ander emotioneel ongerief dan vroeger. De ene sporter die een boek geschreven heeft over zijn overwinning op kanker is nog niet weg bij 'De Wereld Draait Door' of de volgende zit al weer bij 'Pauw & Witteman'. Familieruzies worden bij de EO weggegeten. Dagelijks komen de zieken en gewonden voorbij in eerstehulpposten en poliklinieken. Uit de hand gelopen verbouwingen worden hersteld. Is er meer aandacht dan vroeger voor het leed van anderen? Of is 'emotie van een afstand' gewoon de trend? In Trouw las ik over weer iets nieuws: de rouwkalender. De scheurkalender van Leoniek van der Maarel en Hans Breekveldt heeft geen datums en houdt niet op na 365 dagen. Het is een kalender speciaal voor mensen die een geliefde hebben verloren en rouw stopt tenslotte ook niet na een jaar. Er staan geen data op de kalenderblaadjes en hij gaat drie jaar mee. Hij komt gewoon op de wc te hangen.

Ik heb enige ervaring met rouwen en mijn ervaringen zijn niet de maat van alle dingen. Dat realiseer ik mij terdege. Ruim dertien jaar geleden heb ik een geliefde verloren, net als Leoniek van der Maarel, die tien jaar geleden haar man verloor. En inderdaad: na 365 dagen is het rouwproces nog niet afgesloten. Sterker nog: ook na drie jaar hoeft een rouwproces niet te zijn afgesloten, zelfs niet na dertien jaar. Leoniek ziet het zo:
- jaar één: overleven;
- jaar twee: pijn erkennen die erbij hoort;
- jaar drie: je hebt ervaring.
Dan is de scheurkalender op en red je het kennelijk verder wel zonder tips, en uitspraken die bij verschillende perioden horen.

Van der Maarel: "Voor mij werkt een kalender beter dan een boek, omdat je er iedere dag iets aan hebt." Ja, een boek over rouwverwerking lees je in één adem uit en daarna gaat het op de plank. Je kan uiteraard weer een andere boek aanschaffen waarin rouwverwerking vanuit een andere optiek bekeken wordt en waarin andere tips staan. "Voor mij werkt kijken naar een spaghettiwestern beter dan luisteren naar cantates van Bach, omdat je aandacht veel meer wordt afgeleid. Bij het luisteren naar Bach ga je maar zitten denken en piekeren." (Uit: Denk er niet voortdurend aan van Evan Wyk.)

Heb ik, als ervaringsdeskundige, tips voor lotgenoten? Het spijt me: geen enkele. Een vakantie in mijn eentje in Nieuw-Zeeland heeft me een eind op weg geholpen, maar ik vind het - bijna letterlijk - wat ver gaan dat anderen te adviseren. Als ik me weer eens lekker verdrietig wil voelen luister ik naar de 'Rapsodia Cubana' van Ernesto Lecuona; als ik me wat opstandiger voel naar het 'Dies irae' uit het Requiem van Verdi; en ik krijg nog altijd de tranen in mijn ogen bij 'Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen' en 'Wir setzen uns mit Tränen nieder' van Bach. Als ik een tijdje nadenk, kom ik op nog wel een paar dingen die mij er, min of meer, doorheen geholpen hebben. Daar kan ik een boekje van maken. Maar dat is al zo vaak gedaan, dus er moest weer eens iets nieuws komen.

Probeer ik die rouwkalender belachelijk te maken? Een beetje. Er zullen ongetwijfeld mensen mee geholpen worden. Wat mij tegen staat is het meedoen met de trend van 'hapklare brokjes' volgens de 'nieuwe formule'. Met het overlijden van een geliefde omgaan is een hard proces. De begrafenismaatschappijen buitelen tegenwoordig over elkaar heen met adviezen om ons 'afscheid' zo mooi mogelijk te maken. We hebben zelf de voorpret en onze nabestaanden worden vast op weg geholpen bij de verwerking. Ik heb al heel wat begrafenissen en crematies bijgewoond van mensen die mij in hoge of iets mindere mate dierbaar waren. Dat het merendeel van hen jonger was dan ik zou het nog wat schrijnender moeten maken. Het zal wel aan mij liggen, maar het komt wel eens voor dat de muziek of de rituelen die de overledene zelf of de nabestaanden zorgvuldig hebben uitgezocht mij totaal niets doen, geen enkele ontroering teweeg brengen. Ik kan er zelfs door geïrriteerd raken. Ze zullen passen bij hun emoties, dus ze moeten het vooral zo doen, maar ik laat de mijne niet sturen. Ik laat ze over me heen komen en stuur zo nodig wat bij. Soms lukt het, soms lukt het niet. "There won't always be someone to pull you out."

x

Enquête

In 2003 ging de eerste schop de grond in. Dat wil zeggen: toen begon de bouw van de Noord-Zuidlijn. Naar de huidige inzichten zal hij na 15 jaar, in 2018, gereed zijn. De lijn wordt zo'n 10 km lang en zal dan, heeft de Volkskrant uitgerekend, per strekkende meter 310.000 euro gekost hebben, i.p.v. de oorspronkelijk begrote 140.000 euro. Het wordt echter bepaald niet uitgesloten dat het nog wat langer gaat duren en nog iets meer gaat kosten. In hetzelfde artikel lees ik dat ze in India een metrolijn van 120 km in drie jaar hebben aangelegd. Ik wil best aannemen dat de bouwomstandigheden in India iets makkelijker waren, maar toch.

Een enquêtecommissie van de Amsterdamse gemeenteraad is inmiddels begonnen met een onderzoek naar hoe het allemaal zo slecht heeft kunnen lopen. Dat de ene fout op de andere is gestapeld, dat de organisatie van geen kanten deugde, dat er sprake was van op niets gefundeerd optimisme is inmiddels allang bekend. Uit de verhoren onder ede moet nu alleen nog blijken aan wie de zwarte piet kan worden toegespeeld.

Ik herinner mij nog de RSV-enquête uit 1983/1984. Daarbij ging het om overheidssteun van 2,2 miljard gulden aan het RSV-concern, dat ondanks die steun failliet ging: 2,2 miljard en 18.000 banen naar de filistijnen. Wat mij het meeste is bijgebleven is dat diverse topfunctionarissen van het concern zich tijdens de verhoren maar heel weinig bleken te kunnen herinneren; dat zeiden ze tenminste. Ik kreeg toen grote bewondering voor de voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad die op alle vragen een zeer duidelijk - en vaak voor de topfunctionarissen vernietigend - antwoord had.

Wat de gemiddelde burger zich te weinig realiseert is dat er tot nu toe alleen maar aan stations is en wordt gebouwd. Rond deze tijd zou een begin gemaakt worden met het boren en aanleggen van de buizen waardoor t.z.t. de metro moet gaan rijden. Dat begin is inmiddels al weer uitgesteld tot begin volgend jaar. Hoe veel te optimistisch is men over dat boorproces geweest? Voor welke verrassingen komt men daarbij weer te staan?

De Noord-Zuidlijn gaat van het Buikslotermeerplein in Amsterdam-Noord via Amsterdam Centraal naar NS-station Amsterdam-Zuid. Nu doe je daar 31 minuten over. (Bus naar Centraal, verder met de metro via Amsterdam Amstel.) Met de Noord-Zuidlijn doe je daar 16 minuten over. Van Amsterdam Centraal naar Amsterdam-Zuid kun je nu ook rechtstreeks met tramlijn 5, die zeer frequent rijdt. Ik vermoed dat de tijdwinst als belangrijk zal worden aangemerkt door en voor het bedrijfsleven. Iedere minuut telt immers en tijd is geld, niet waar? Er worden wel vaker onzinnige dingen uitgerekend, dus ik zou wel eens willen laten uitrekenen hoeveel meer winst het bedrijfsleven gaat maken als zijn met het openbaar vervoer reizende medewerkers en bezoekers een tijdwinst van (maximaal) 15 minuten per rit naar het bedrijf gaan maken.

Natuurlijk, mensen van boven het IJ die gewoon voor boodschappen, de film of zomaar naar het centrum komen zijn er een paar minuten eerder. Ze zullen misschien wat vaker de auto aan hun kant van het IJ laten staan. De straten boven de metro zullen wat rustiger worden. Nu rijden langs een deel van de route van de Noord-Zuidlijn vanaf Amsterdam Centraal nog diverse trams: de lijnen 4, 9, 14, 16, 24 en 25. In het schema hieronder zie je hoever ze de route van de Noord-Zuidlijn volgen. Voor de lijnen 24 en 25 heb ik de oorspronkelijke routes aangehouden, want al jaren rijden die om vanwege de aanleg van het station Ceintuurbaan.


Bij de gemeente weten ze nog niet welke tramlijnen er verdwijnen, maar dat er enkele gaan verdwijnen is wel zeker. (De gemeente gaat daar trouwens niet eens over, maar de stadsregio, waarin Amsterdam samenwerkt met 15 omringende gemeenten.) Voor veel reizigers zal het waarschijnlijk betekenen: verder van een halte of vaker overstappen. (Lijn 25 had van Centraal tot de Churchilllaan 10 haltes.) Ik vrees dat deze lijn er in ieder geval aan gaat geloven, die rijdt nu al van Centraal tot dichtbij het Europaplein. Lijn 25 rijdt al sinds ik als klein jongetje voor het eerst met de tram ging dezelfde route. Wij woonden op hooguit twee minuten lopen van de halte. Daar gaat weer een stukje jeugdsentiment.

Mocht ik de 80 halen dan kan ik misschien nog net de feestelijke ingebruikname van de Noord-Zuidlijn meemaken. Als ik tegen die tijd niet verhuisd ben zal ik toch nauwelijks van die Noord-Zuidlijn gebruik maken. Hij ligt gewoon niet op mijn weg. Nu neem ik in een luie bui nog wel eens de tram van Centraal naar de voordeur van de Bijenkorf. Met die Noord-Zuidlijn rijd ik er al weer een eind voorbij.

PS
Een record gisteren: 32(!) mensen lazen 'Beggartalk'.
x

Privacy

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden door verzetsmensen gemeentelijke bevolkingsregisters in brand gestoken of op andere manier onbruikbaar gemaakt. In die registers immers kon de Duitse bezetter zien wie jood was en wie niet. De overheid, vinden veel mensen nog steeds, moet niet teveel van ons (willen) weten. Het probleem is alleen dat de overheid, door de technologische ontwikkelingen, steeds meer van ons weet. Gegevens die ze niet zelf verzamelt moeten andere organisaties haar ter beschikking stellen. Internetproviders moeten haar vertellen welke websites we bezocht hebben en met wie we gemaild hebben. Telefoonproviders moeten haar vertellen met wie en van waar we gebeld hebben. Binnen afzienbare termijn kunnen vervoersondernemingen vertellen waar en wanneer we gereisd hebben. Camera's op de snelwegen kunnen vertellen wanneer we daar met de auto voorbij gereden zijn. Verzekeringsmaatschappijen kunnen vertellen welke ziekte of handicap we (gehad) hebben. Vanaf 21 september a.s. krijg je geen paspoort of identiteitskaart meer, als je niet bereid bent ook je vingerafdruk af te staan. Het is een kwestie van tijd voor ons volledige dna-profiel ergens wordt opgeslagen. Al die databanken kunnen aan elkaar gekoppeld worden. Maar is dat allemaal nou zo erg? 'We' hebben toch niets te verbergen? En wie wel wat te verbergen heeft of, erger nog, een misdaad begaan heeft, kan des te sneller en makkelijker worden opgespoord.

We hebben nu een nette overheid die niet al te snel misbruik zal maken van de persoonsgegevens waarover ze beschikt of kan beschikken, al weet ik vrijwel zeker dat er beambten van opsporings- en inlichtingendiensten zijn die wel eens over de schreef gaan. Ga er maar rustig vanuit dat al je telefoon- en e-mailverkeer constant gemonitord wordt en gecheckt op verdachte 'trefwoorden': een mailtje waarin de woorden 'vakantie' en 'Somalië' voorkomen wordt er direct tussenuit gehaald.

Zo langzamerhand begin ik wat laks te worden: "Het zal mijn tijd wel duren." Maar als ik veertig jaar jonger was, zou ik best eens deelgenomen kunnen hebben aan een demonstratie waarover ik in de Volkskrant las. Een manifestatie tegen de gevaren die de privacy bedreigen trekt zaterdag niet meer dan enkele tientallen demonstranten.^*) De krant vraagt enkele voorbijgangers naar hun reactie. Laura Bos heeft vertrouwen in 'de leiders' van tegenwoordig. 'Maar je weet natuurlijk niet wie het over tien jaar voor het zeggen heeft.' Edwin Commandeur, student informatica, krijgt de ov-chipkaart als onderdeel van zijn studiefinanciering. 'Maar ik gebruik hem nooit. Justitie heeft al eens de gegevens van de ov-chipkaart opgevraagd en gekregen. Dat kan zo weer gebeuren. Ik mijd de metro, waarin je met de chipkaart moet betalen. Het duurt wat langer, maar ik neem gewoon de bus.' Paranoia? Of het 'Cassandrasyndroom'? De mythische Cassandra ontving van de god Apollo de gave de toekomst te kunnen voorspellen, maar omdat ze hem bedroog, plakte Apollo eraan vast dat niemand ooit haar voorspellingen zou geloven. Zo geloofden de Trojanen niet dat ze dat houten paard beter niet binnen de muren konden halen. Stel je nou eens voor dat Geert Wilders aan de macht komt. Wat voor persoonsgegevens wil hij verzamelen? Wat gaat hij met die gegevens doen? Wat vindt hij van de autochtone schoonouders van een allochtone man of vrouw? Hoe zit het met de autochtone partner van een allochtoon? Moeten we weer opgeven van welke kerk of ander religieus genootschap we lid zijn?

Al die databanken en informatienetwerken hebben hun voordelen. We kunnen al lang niet meer zonder. Maar ze kunnen ook verkeerd gebruikt worden. De overheid kan mij beschermen tegen machtsmisbruik door anderen. Maar wie beschermt mij tegen machtsmisbruik door de overheid die daar haar eigen regels voor maakt?

^*)Aan de (laatste) volkstelling in 1971 heb ik bewust niet deelgenomen.

Survival

Op de Afrikaanse savannen kun je prachtige natuurfilms maken. Maar ja, hoeveel van die films heb je in de loop der jaren al niet gezien? Een kudde hollende zebra's, een jachtluipaard die achter een gazelle aanrent, wie kent die boeiende beelden niet? Het wordt dus tijd dat soort films eens vanuit een iets andere optiek te maken. Bijvoorbeeld: onervaren stadsjongetje gaat een maand op stap door Kenia met een survivalexpert.

Via 'Uitzending gemist' heb ik gekeken naar de eerste aflevering van 'Marc-Marie' in het wild'. Marc-Marie Huijbregts is 43, maar een tent heeft hij volgens eigen zeggen nog nooit opgezet. Hij heeft geen conditie die nodig is voor een lange voettocht door een gebied zonder gebaande wegen. In die eerste aflevering gaan hij en Bart (de survivalexpert, type 'ruwe bolster, blanke pit') een kudde gnoes besluipen. Marc-Marie vindt het spannend, zegt hij fluisterend. (In mijn militaire-diensttijd is mij proefondervindelijk aangetoond dat fluisteren op grotere afstand te horen is dan gedempt praten. Weet die survivalexpert dat niet?)

Zal ik eens wat vertellen? Die tocht is helemaal niet spannend en wordt dat ook niet in de volgende afleveringen. Bart en Marc-Marie zijn daar helemaal niet met hun tweeën. Iemand moet de microfoon vasthouden waarin Marc-Marie af en toe wat fluistert. Iemand moet de camera vasthouden die al die boeiende beelden opneemt. Er moet ook nog een regisseur rondlopen. ("Kunnen we dat naar die krokodillen toe kruipen nog een keer overdoen, jongens?") Ze zijn dus minimaal met hun vijven, maar er zal nog wel wat volk rondlopen. Als Bart en Marc-Marie 's avonds bij het kampvuur voor hun tentje zitten na te babbelen, worden de andere tenten en de materiaalwagen zorgvuldig buiten beeld gehouden. Daarin hebben ze vast wel een satelliettelefoon waarmee ze in noodgevallen om hulp kunnen roepen.

Je maakt mij niet wijs dat Marc-Marie, cabarettier van professie, op een gegeven moment dacht: ik zou wel eens een voettocht door de savannen in Kenia willen maken en misschien wil iemand daar wel een film van maken. Een producer kreeg het idee en is daarbij de, voor deze omstandigheden, grootste kluns gaan zoeken die ook nog eens BN'er is en af en toe leuk, of wat filosofisch getint, uit de hoek kan komen. Toen ik wat jonger was en nog een behoorlijke conditie had, heb ik diverse voettochten gemaakt door 'de laatste wildernis van Europa', het nationale park Sarek in Zweeds Lapland. Voor wilde dieren hoefde je daar niet bang te zijn, maar je kon wat breken of gewoon ziek worden en dan kon het wel dagen duren voor je in de buurt van medische hulp was, want mobiele telefoons had je toen nog niet. Je kon honderden meters langs een sneeuwhelling naar beneden vallen of door een ijskoude rivier meegesleurd worden. En er was geen filmploeg in de buurt. Pas later gingen ze dat soort vakanties 'survivaltochten' noemen, wat een stuk stoerder klinkt dan 'voettocht'. Tegenwoordig gaan ze op het eerste de beste 'dagje uit met de zaak' al 'survivallen'. Dan moet je hangend aan een touw van de ene kant van de Geul naar de andere, of zoiets. En lachen natuurlijk als je baas erin lazert. Vervolgens begeeft de groep zich via een voettocht van wel 2 km door de woeste Limburgse weilanden naar het altijd avontuurlijke Schin op Geul, waar het nog wemelt van de Limbo's en waar dan eindelijk van het welverdiende, door de altijd gastvrije en goedlachse inheemse bevolking gebrouwen, biertje genoten mag worden.

Ik ken Marc-Marie alleen maar van de tv en daarop afgaande lijkt hij me helemaal geen onsympathiek type. Maar de savanne is niet zijn habitat. Die kan hij beter overlaten aan olifanten, giraffen en hun katachtige belagers. De NCRV kan zich beter beperken tot de al bekende weilanden, bietenvelden en wuivend koren, waartussen boeren driftig op zoek zijn naar een vrouw. Discovery Channel 'doet' de savannen wel.
x

Voorstel

Over (de invoering van) het 'Electronisch Patiëntendossier' (EPD) is nog lang niet iedereen het eens. Ook heel wat patiënten/consumenten staan er nog wat argwanend en huiverig tegenover. Maar wat , lees ik in Trouw, doet de NCPF (de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie, zeg maar: onze vertegenwoordiger)? Die neemt, buiten de gewone subsidie van Ab Klink, nog eens extra subsidie van diezelfde Ab Klink aan om voor de invoering van dat EPD te lobbyen. "Deze organisatie laat zich opzichtig voor het karretje spannen van minister Klink", zegt een oud-huisarts. De NPCF ontving in 2008 naast de vaste subsidie (1,3 miljoen euro) nog eens 3,5 miljoen euro voor losse projecten, alles bij elkaar dus 4,8 miljoen euro.

Ik ga het hier niet hebben over dat EPD. Ik ga het hebben over een misverstand. Als ambtenaar moest ik wel eens nadenken over overheidssubsidies aan patiëntenorganisaties. Als particulier persoon ben ik gedurende een reeks van jaren aardig actief geweest in patiëntenorganisaties. Als patiëntenorganisaties hun activiteiten moesten financieren met alleen de contributies van hun leden konden ze het qua invloed op het zorgbeleid wel schudden. Ze krijgen dus ook geld van de overheid. Maar van wie krijgt de overheid dat geld? Precies: van ons! In 2008 besteedden we dus 29 eurocent per Nederlander aan de NPCF, die onze belangen behartigt in het overleg met de overheid, de zorgverzekeraars en de zorgverleners (artsen, ziekenhuizen, fysiotherapeuten, tandartsen, apothekers, noem maar op). Die zorgverleners hebben ook hun belangenorganisaties: de Landelijke Huisartsenvereniging, de Landelijke Specialistenvereniging, de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, noem maar op. De kosten van die organisaties (alles bij elkaar een veelvoud van de kosten van de NPCF) zitten allemaal verwerkt in de tarieven van die zorgverleners en dus in de premies van de zorgverzekering. En wie betaalt die premies?

Verrek nou toch gauw! Wij houden dus - al jaren! - voor diverse euro's per Nederlander per jaar al die, vaak behoorlijk invloedrijke en druk lobbyende, belangenorganisaties in stand, maar 'onze' belangenorganisatie wordt afgescheept met nog geen 30 eurocent per Nederlander per jaar en dat heet dan nog een subsidie ook en willen we alsjeblieft wel netjes "Dank u wel heel zeer beleefd, meneer Klink!" zeggen? En willen we de formulieren waarmee we de subsidie aanvragen nou eens in één keer goed invullen?

De NPCF heeft, als ik goed heb geteld, 41 mensen in dienst. Alleen al de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen heeft er 55 in dienst. Tel daarbij op de medewerkers van al die andere belangenorganisaties en alle ambtenaren die voor meneer Klink werken. Al die mensen ontvangen, via via, hun salaris van ons. Al die mensen zitten te bedenken wat goed voor ons is (uiteraard zonder daarbij hun eigen belangen helemaal uit het oog te verliezen). "Weet je wat?", heeft iemand wel eens gezegd. "Weet je wat modern is? We laten de mensen waar het om gaat, de patiënten, sorry, de cliënten, ook meepraten. Die mogen dan ook zeggen wat ze ervan vinden. Dat noemen we dan 'empowerment'. Op zo'n term zullen ze wel kicken. We geven ze een paar centen zodat ze iemand kunnen inhuren die af en toe een stukkie voor ze schrijft. Voor al die vrijwilligers betalen we een cursus, zodat ze een beetje kunnen leren vergaderen en wat ketenzorg precies is; de reiskosten en de koffie nemen we ook voor onze rekening. Het is trouwens best interessant om een keer een MS-patiënt, of iemand met hiv, of met psoriasis gewoon in levende lijve te ontmoeten en met ze te praten. Ik heb daar best wel eens wat van geleerd. Die mensen, chronische patiënten dus eigenlijk, kijken toch heel anders tegen zorg aan dan wij."

Ik stel het volgende voor: van al die zorgpremies besteden wij, om te beginnen, 5 euro per Nederlander per jaar aan onze belangenorganisatie. Dat is al ruim 80 miljoen euro. Daar hebben meneer Klink, de Tweede Kamer, de koningin en de Algemene Rekenkamer helemaal niets meer over te zeggen. Niks eerst goed gemotiveerde en onderbouwde plannen maken en via aanvraagformulieren indienen. Overmaken dat geld! We maken zelf wel uit wie we daarvoor inhuren en wat we ze laten uitzoeken en uitvoeren. Neem van mij maar aan dat je op hbo-niveau, met een salaris ruim onder de Balkenendenorm, een nette werkruimte, een laptop en een koffieapparaat, best een paar mensen kunt vinden die precies weten waar ze het over hebben en helemaal niet te beroerd zijn om tegen meneer Klink, de Tweede Kamer, artsen, ziekenhuisdirecties en het management van thuiszorgorganisaties een grote bek open te zetten en ze een keer te vertellen hoe volgens ons, de direct belanghebbenden, de zorg nou eens echt goed georganiseerd kan worden. OK, we zijn niet onfeilbaar, dus we willen daar best over praten. Niet volgend jaar, maar uiterlijk volgende week. Niet in de stuurgroep, de commissie of de werkgroep, maar gewoon face to face. Zo ingewikkeld zijn de problemen niet de we hebben met de zorg en de zorgverleners. Het interesseert ons geen moer volgens welk protocol 'jullie' precies 'onze' baby's behandelen. Als we onze zieke baby maar gezond en niet dood terug krijgen, omdat jullie toch niet volgens dat protocol werken. Als jullie maar op een normale, menselijke manier naar beste vermogen de zorg leveren die wij nodig hebben en waarvoor wij jullie betalen. We krijgen geen kanker voor de lol. We gaan niet midden op de weg staan om ons eens lekker te laten aanrijden. Wij kunnen er ook niets aan doen dat we met een dwarsliggend gen worden geboren. Maar dankzij al onze ellende en klein leed hebben jullie een beroep dat jullie met plezier uitoefenen. Zonder onze klandizie heb jullie niet zo'n leuke baan. Jullie hebben ons gewoon nodig. Wordt het dan niet eens tijd dat jullie naar ons luisteren? De klant is koning, weet je wel? Het wordt tijd dat de koning wat geld voor eigen gebruik kan houden.
x

Typisch

Politieke bestuurders en ambtenaren maken wel eens op kosten van rijk, provincie of gemeente een reis naar een buitenland. Ze willen daar iets leren, of ze willen het land, de provincie of de gemeente elders onder de aandacht brengen, want dat zou op termijn best eens tot meer inkomsten kunnen leiden. En "de cost gaet voor de baet uyt" zeiden onze voorouders al. Zulke reisjes kunnen dus nuttig zijn, maar hebben vaak meer of minder ook het karakter van een 'snoepreisje'. Ik herinner me nog uit mijn werk bij de provincie Zuid-Holland, dat na verkiezingen een statencommissie voor het eerst bij elkaar kwam. Een van de onderwerpen die aan de orde kwamen was: naar welk land gaan we in de komende vier jaar een reis maken. Let wel: er was nog geen vraag waarop men elders een antwoord zou kunnen weten, er was geen probleem waarvoor men elders een oplossing gevonden had. Maar die reis, op kosten van de provincie, dus van de gemeenschap, zou er komen. Daar scheen je als net gekozen statenlid een soort 'recht' op te hebben.

Al eerder was het voorgekomen dat een delegatie namens alle provincies naar Amerika zou gaan, om te bestuderen hoe men daar werkte aan de verzorging, huisvesting en begeleiding van mensen met een handicap en niet te vergeten het verschaffen van werkgelegenheid. Buiten kijf stond dat men daar in Amerika verder mee was dan hier. Het stond ook als een paal boven water dat een collega van mij daarvan, van alle provinciale bestuurders en ambtenaren, het meeste wist en in feite de instigator van de reis was. Ging die collega dus mee op die reis? Nee, want dan zou het bureauhoofd niet mee kunnen en zo'n reisje liet hij zich niet ontgaan.

Intussen zijn Willem-Alexander, Máxima, een staatssecretaris en ongetwijfeld een reeks ambtelijke bonzen op onze kosten naar New York afgereisd om daar een feestje te vieren. Gaat dat t.z.t. iets opleveren? Je weet waar nooit. In ieder geval nu al een warm gevoel als we het over gezamenlijke democratie, tolerantie en zo hebben. New York kent van die wijken die 'typisch chinees', 'typisch Italiaans', of 'typisch andere nationaliteit' zijn. Daar 'moet' je als toerist heen. Het Amsterdamse stadsdeel Bos en Lommer is inmiddels al bijna 'typisch Marokkaans', maar daar lees je niets over in de folders die onder buitenlandse toeristen verspreid worden.

In Friesland hebben ze ook niet stilgezeten. Daar hebben ze ontdekt dat Peter Stuyvesant, een aantal jaren gouverneur van Nieuw Amsterdam, een Fries was. En de staten van Friesland waren destijds de eersten die Amerika als onafhankelijke staat erkenden. Dus gaan ze voor 337.000 euro met zeventien mensen naar New York. Dat vindt Guusje Ter Horst, onze minister van binnenlandse zaken, maar niks. Die heeft laten uitrekenen wat dat per persoon kost. Dat was weer tegen het zere Friese been. Ze gaan immers ook Oerol (dat is iets met kunst op Terschelling) promoten en er gaan zich de komende drie jaar veertien bedrijven (ik neem aan Friese) in New York vestigen. Nog geen tien procent van al dat geld - nog geen 2000 euro per persoon - gaat op aan de reis- en verblijfskosten van die zeventien mensen. Guusje is een zeikwijf, vinden ze in Friesland.

Ik denk dat in de afzienbare toekomst dit soort reisjes haarscherp tegen het licht zal worden gehouden, want Jan Nagel heeft voor de zoveelste keer een nieuwe politieke partij opgericht: OokU, de Onafhankelijke Ouderen en Kinderen Unie. Hij heeft al ontdekt dat we teveel generaals en kolonels hebben. Als je die ontslaat kun je vast een begin maken met de dertiende maand voor AOW'ers. Er moet ook meer tv overdag komen, want anders vervelen al die 50-plussers zich te pletter. Weet dat stuk politiek onbenul, die politieke tinnegieter, die najager van pluche dan niet dat die 50-plussers juist moeten werken om de (mijn!) AOW te kunnen blijven betalen, zeker als er ook nog een dertiende maand voor AOW'ers moet komen en het vakantiegeld voor AOW-ers verhoogd moet worden?
X

Leven in de bouwerij

Een nieuwe keuken. Drie woordjes, je hebt het zo gezegd, maar een wereld van gedoe. Na maanden van voorbereidingen zitten we dan eindelijk in de rotzooi, stof en herrie. Ik klamp me vast aan de plaatjes uit de catalogus en de bouwtekening, want zo gaat het worden, toch? Voor nu kan ik het nog maar moeilijk geloven. Afwassen doen we in een teiltje op de kampeertafel, buiten op het terras. Warm water op de begane grond danken we aan de waterkoker. Eten doen we op de bank met het bord op schoot. Normaal mag dat alleen op zondagavond als om 7 uur Studio Sport begint. De Hairy Bikers (elke avond om kwart over zes op BBC 2, een echte aanrader voor kook-, reis- en eetliefhebbers) zorgen voor een inspirerend rustmomentje.
De ingehuurde klusser, hij heet Bart, heeft er ongelofelijk veel plezier in. Hij tijgert door de kruipruimte, wars van al het spinrag dat zich daar in 30 jaar heeft verzameld. Hij bedient al zijn gereedschappen alsof het verlengstukken van zijn armen zijn en hij zingt met alles mee wat de Hilversumse radioboeren de kabel op draaien. Heel aanstekelijk, want ik betrap mezelf erop dat ik mee ga lopen doen, wat hem er inmiddels toe heeft gebracht om mij een keer mee te vragen naar een oefenavond van het mannenkoor waar hij lid van is. Ga ik niet doen.
Hij heeft nog een eigenaardigheid: koffie. Ik heb een groothandelsverpakking Senseo gekocht, want daar leeft hij op. Op koffie. Er staat constant "een bakkie" en hij drinkt het op alle temperaturen. Van bloedheet tot steenkoud. Er gaat geen druppel verloren.
Nog drie weken zegt de planning en dan kan ik mijn kookkunsten bot gaan vieren achter mijn nieuwe kachel. Mijn kinderen en hun partners hebben daar hoge verwachtingen van. Eergisteren, op mijn verjaardag, kreeg ik een Italiaans kookboek van ze. "De zilveren lepel" van uitgeverij Van Dishoeck. Een kookbijbel, meer dan 1200 pagina's en 2000 recepten. Ik ga ze niet teleurstellen. Nog drie weken. Ik kan bijna niet wachten.

Bonnetjes

Hij wilde, met gebruikmaking van een vrij nieuwe regeling, tot zijn 70ste in functie blijven: Harry Borghouts, Commissaris der Koningin van Noord-Holland, de eerste GroenLinkse CdK. Hij werd al eerder geplaagd door 'affaires'. De laatste was er net een teveel, dus kondigde hij vandaag zijn aftreden per 1 december a.s. aan. Een inmiddels afgetreden gedeputeerde, vanwege die affaire met die IJslandse bank, bleek voor 3000 euro met zijn (provinciale) creditcard te hebben opgenomen, maar kon daarbij geen bonnetjes overleggen. Borghouts keurde deze geldopnamen, die in Hongkong plaatsvonden, goed. Dezelfde gedeputeerde was al eens met een hoge ambtenaar gaan eten in het Okurahotel voor 295 euro, las ik in Het PAROOL. Ik neem direct aan dat het etentje op zich, vanwege dienstredenen, gerechtvaardigd was. Je hoort mij niet zeggen dat ze het hadden moeten laten bij een broodje bal, een frikandel speciaal en een patatje oorlog, maar ik kan binnen een straal van enkele honderden meters rond het Okurahotel een aantal horecagelegenheden aanwijzen waar je nog behoorlijk onder de 100 euro met twee man een redelijke maaltijd kunt genieten met een glaasje huiswijn en een koffie na. Vooruit, gooi er voor beiden ook nog een aperitiefje tegenaan.

Als ware het een reflex schiet GroenLinks meteen in de verdediging: "Als commissaris hoef je toch niet alle bonnetjes na te trekken? Dat lijkt me anders wel een dagtaak worden. Je mag ervan uit gaan, dat iedere gedeputeerde zelf in alle redelijkheid declareert." Toen ik de laatste keer keek werkten er ambtenaren bij de provincie Noord-Holland. Zo is er vast ook een ambtenaar die bonnetjes naast declaraties legt. Dat hoefde Harry echt niet zelf te doen. Die hoefde pas op te treden als hem gemeld werd: "Van deze gedeputeerde heb ik wel declaraties, maar geen bonnetjes." Bij de betrokken gedeputeerde kon je er niet van uitgaan dat hij "in alle redelijkheid" declareerde. Tenzij je dat etentje in het Okurahotel, op gemeenschapskosten, redelijk wilt noemen. Harry is al 66. Hij kan rustig van zijn AOW en ABP-pensioen gaan genieten.
x

Uitroeien

In Noorwegen komen vier soorten roofdier voor: wolf, beer, lynx en veelvraat. Wolf en beer kennen we natuurlijk allemaal. De lynx is een kleine katachtige (ter grootte van een herdershond), de veelvraat is de grootste op het land levende marterachtige. Erg groot is hij niet: hij weegt zo'n dertig kilo, maar zo klein als hij is gaat hij rendieren te lief. Tijdens mijn omzwervingen in Lapland heb ik hem twee keer in levende lijve, van een afstand, mogen aanschouwen. (Die foto is niet van mij.) Hij heeft een prachtige, 'golvende' manier van lopen. De naam is een verbastering van het Noorse fjellfräs, wat zoiets als bergkat betekent. Zij normale Noorse naam is jerv. (In Zweden heet hij järv.)

De roofdieren spelen, las ik in de Volkskrant, een belangrijke rol in de Noorse verkiezingen die een dezer dagen worden gehouden. De vraag is namelijk: moeten we de wolven, die zich wel eens vergrijpen aan het vee, volledig uitroeien? Dat wil zeggen dat alle 12 tot 18 wolven in heel Noorwegen om zeep geholpen moeten worden. Van de naar schatting 126 beren mogen er 18 gedood worden. Er wordt niet vermeld hoeveel van de 230 - 300 veelvraten er aan mogen, noch hoeveel van de 500 - 700 lynxen. Je kunt je wel voorstellen welke slachtingen al die roofdieren onder het vee aanrichten. Weliswaar worden de uitgemoorde koeien en schapen door de overheid vergoed, maar: Boeren die op televisie met de tranen in de ogen naast een dood lam staan, vinden bij diverse politici een gewillig gehoor.

Kijk, dat is nog eens doelgericht optreden in het belang van de mensen waar het om gaat: de kiezers. In Noorwegen houden ze kennelijk niet van dat softe Nederlandse gedoe, waar de aanleg van een nieuw stuk A10 bij Delft rustig toch weer een paar jaar wordt stilgelegd, omdat volgens een aanhang(st)er van Marianne Thieme in datzelfde gebied een hangplek voor dwarsgestreepte pijlstaartsalamanders is. Op Celebes zijn ze er ook al lang achter dat orang oetans geen soja verbouwen, terwijl ze in Nederland gek zijn op sojamelk en op van sojameel nagemaakte hamburgers.

Nu ik het toch heb over vee dat wij natuurlijk wel mogen doodmaken: de laatste tijd is er een tv-commercial te zien waarin gezegd wordt dat er "de laatste tijd zoveel te doen is over kalfsvlees", of woorden van gelijke strekking. Volgens mij is er al in tijden helemaal niets, althans niet in de grote landelijke media, te doen over kalfsvlees. Het is al weer een tijdje geleden dat er commotie was over het feit dat je met een gemiddelde kalfsbiefstuk meer hormonen naar binnen kreeg dan met een serie pillen die alleen op recept bij de apotheek verkrijgbaar zijn, of onder de toonbank bij het fitnesscentrum. Iemand heeft het kennelijk tijd gevonden het kalfsvlees er weer bij ons in te rammen, voorzien van een Europees keurmerk. Eet smakelijk!
x

Kosten

Wat kost een allochtoon en wat levert zhij ons op?

Wat kost een Nederlander met een verstandelijke beperking (ik gebruik hier ook maar eens de tegenwoordig politiek correcte aanduiding) en wat levert zhij ons op?

Wat kost de gemiddelde tv-presentator (bij de publieke televisie) en wat levert zhij ons op?

Wat kost de ov-chipkaart en wat levert die ons op?

Wat kost de JSF en wat levert die ons op?

Wat kost de missie in Uruzgan en wat levert die ons op?

Wat kost de Betuwelijn en wat levert die ons op?

Wat kost nierdialyse en wat levert die ons op?

Wat kost de Noord-Zuidlijn en wat levert die ons op?

Wat kosten Geert Wilders en zijn fractiegenoten en wat leveren zij ons op?

Alleen de eerste van de vragen hierboven wordt vandaag in de Tweede Kamer besproken.
x

Vijftig

De uitspraak wordt aan Heinrich Heine toegeschreven: "Als de wereld vergaat, ga ik naar Nederland. Daar gebeurt alles vijftig jaar later." In de tijd van Heine ging die uitspraak misschien nog op, maar tegenwoordig kun je dat in zijn algemeenheid niet meer beweren. We weten bij bij wijze van spreken niet hoe snel we buitenlandse, vooral Amerikaanse, trends moeten overnemen. Televisie en internet spelen daar een belangrijke rol in.

Binnen Nederland zou je Heines uitspraak, met enige variatie, nog wel kunnen gebruiken: "Als de wereld vergaat, wordt ik gereformeerd. Bij die mensen gebeurt alles vijftig jaar later." Ik heb het dan niet over de 'gewone' gereformeerden, die inmiddels bij de PKN horen, maar over de wat kleinere denominaties als christelijk-gereformeerden en oud-gereformeerden. In mijn jeugd gebruikte je als gereformeerde de fiets niet op zondag, laat staan dat je op de fiets naar de kerk ging. De meeste protestanten (rooms-katholieken waren altijd al wat 'rekkelijker', afgezien van vrouwen in het ambt) zien er nu geen been meer in met de auto naar de kerk te gaan. Waar het in feite op neer komt is dat protestanten altijd wat moeite hadden met het aanvaarden van nieuwe, met name technologische, ontwikkelingen. De eerste stoomtrein werd hier en daar als uitvinding van de duivel beschouwd. Telefoon en radio zullen zelfs in de meest behoudende protestantse milieus niet meer ontbreken, maar de tv komt daar nog steeds de deur niet in. Uiteraard geldt dat ook voor die nog wat nieuwere technologie: communiceren via het internet. Maar ook op het niet-materiële vlak is het wel eens wennen. Vrouwen in het ambt was in mijn jeugd onbespreekbaar, maar jaren later werd mijn oudste zus ouderling.

Een altijd wat bijzondere groep vormden de leden van de 'Gereformeerde Bond'. De leden daarvan kwamen inhoudelijk overeen met de meer orthodoxe, behoudende gereformeerden, maar zij bleven consequent lid van de kerk hunner vaderen: de hervormde kerk. Met de hervormde kerk gingen zij mee in de PKN, maar nog steeds zijn ze daarin de Gereformeerde Bond.

En jawel hoor: enkel decennia later dan bij de meeste protestanten begint hier en daar bij de 'Bonders' het licht door te breken (of, zal in sommige kringen opgemerkt worden: begint ook daar het verval). Trouw schrijft: Liberale krachten binnen het orthodoxe en eens zeer machtige bolwerk hollen de Bond uit. De Bond is verdeeld over 'essentiële thema's' schrijft Pieter Vergunst, hoofdredacteur van De Waarheidsvriend, het weekblad van de Bond. Wat zijn dan die essentiële thema's, waar ze in de Utrechtse Jacobikerk de discussie wel over willen aangaan? Het zal je, denk ik, niet verbazen als ik zeg dat het bijvoorbeeld gaat om:
- vrouwen in het ambt;
- het aanvaarden van homofilie.

De Utrechtse Bonders lieten fijntjes weten niet meer te doen alsof de Bijbel 'letterlijk' moest worden genomen; ze houden tegenwoordig 'rekening met de cultuur en de tijd waarin het bijbelboek geschreven is'. Geloof het of niet, maar ook in Bondskerken schuiven op zondagmorgen hier en daar niet-celibataire homo’s de kerkenraadsbank in.

In het algemeen laten de wat ruimer denkende Nederlanders, of ze nu wel of niet religieus zijn, de Bonders en soortgelijke groepen in hun waarde. Ze zullen altijd een of twee generaties later de dingen accepteren die nu 'mainstream' zijn. Daar kunnen 'we' mee leven; even goeie vrienden, toch? Nu moeten 'we', ruimdenkend als 'we' zijn nóg een stapje maken en niet verwachten dat allochtone moslims na een inburgeringscursus van 600 uur (waarvan al 500 uur aan taalles wordt besteed) op sommige punten verder zijn Bonders en hun behoudende broeders en zusters.
x

Condoleanceregister

... een offer opdat wij hier in Nederland nooit zullen te hoeven leven met gruwelen zoals die daar nog immer zo gewoon zijn.

een stukje veiligheid voor ons gegeven ...

... ook voor een veiligere wereld voor ons in Nederland.

Die teksten haal ik van het condoleanceregister dat het ministerie van defensie heeft geopend na het sneuvelen van een militair in Afghanistan en ik heb lang niet alle teksten gelezen. Ik ben tegen 'onze' militaire aanwezigheid in Afghanistan, maar dat wil niet zeggen dat ik op dat sneuvelen zal reageren met "Eigen schuld, dikke bult." Ik zal ook nooit mijn eigen gemeenplaatsen aan een condoleanceregister toevoegen. Ik ken die gesneuvelde militair niet, noch zijn partner, familie, vrienden en collega's, dus ik weet niet hoe ik "in gedachten" bij hem en hun moet zijn.

Ik twijfel er niet aan dat er militairen in Afghanistan zijn die hun werk doen in de volle overtuiging dat zij daarmee de overgrote meerderheid van de Afghaanse bevolking een belangrijke dienst bewijzen. Zo zijn er Nederlandse burgers die oprecht van mening zijn dat 'wij' de democratisering van Afghanistan met militaire middelen binnen bereik (kunnen) brengen. Maar ik ben ook geneigd dat beeld enigszins te nuanceren.

Van de huidige president Karzai is wel eens gezegd dat hij in feite niet meer is dan de burgemeester van Kabul. Grote delen van Afghanistan immers staan in feite nog altijd, al sinds de Sovjet-Unie zich terugtrok, onder leiding van lokale stamoudsten/krijgsheren, die net als de Taliban absoluut niet geïnteresseerd zijn in democratie en mensenrechten, zo corrupt zijn als het maar kan en elkaar de tent uitvechten. Karzai steunde, evenals 'het westen', aanvankelijk de Taliban, omdat het erop leek dat zij een einde konden maken aan wat in feite een Afghaanse burgeroorlog was. Toen zij aan de macht kwamen lieten zij hun fundamentalistische gezicht wat duidelijker zien, net als voorheen de ayatollah Khomeini, die ook werd binnengehaald als de man die een einde maakte aan het gehate bewind van Mohammed Sjah Pahlavi en zijn bloeddorstige geheime politie Savak. Dat was nog tot daaraan toe. De regering van de VS werd pas echt pissig toen bleek dat de Taliban onderdak verleende aan Osama bin Laden, de verantwoordelijke man voor '9/11'. Pas toen de Taliban weigerde Osama bin Laden uit te leveren vond de regering van de VS het noodzakelijk militair in te grijpen. Althans, dat was formeel de 'casus belli'. Er was ook nog een enkel ander geopolitiek motief.

De buitenlandse politiek van de VS, altijd trouw gesteund door welke Nederlandse regering dan ook, heeft maar weinig met mensenrechten te maken. Nadat Vietnam de Amerikanen eruit gegooid had, viel het Cambodja binnen, waar het een einde maakte aan het schrikbewind - dat vond ook de VS - van de Rode Khmer van Pol Pot. Was Amerika daar blij mee? Niet echt: het bleef tot het bittere einde de regering van de Rode Khmer erkennen als de wettige regering van Cambodja, want Vietnam was geen vriendje van Amerika. Dat heet realpolitik.

Toen Amerika, met onze morele en diplomatieke steun, o.a. met napalm en dioxine huishield in Vietnam, Laos en Cambodja, werd ons ter rechtvaardiging voorgehouden dat zij daar bezig waren ook onze democratische rechtsorde te beschermen. Uit de citaten hierboven blijkt dat ook nu mensen hier de mening zijn toegedaan dat in het verre Afghanistan 'onze jongens en meisjes' onze veiligheid hier beschermen. De politici van het vrije westen willen ons dat graag laten geloven om onze steun voor hun beleid te verwerven, maar ze weten wel beter. Toch blijven ze militairen sturen en huilen krokodillentranen als weer een van hen sneuvelt.

PS
Peter van Uhm is geen politicus. Hij is de hoogste militair in ons land, de Commandant der Strijdkrachten. Hij voert, als goed ambtenaar, het beleid uit dat de regering, met steun van het parlement, heeft bepaald. Wat Van Uhm in het openbaar zegt is, zolang de regering daarvan niet publiekelijk afstand neemt, de verwoording van het beleid van onze regering. Na de tweede gesneuvelde militair in korte tijd zei Van Uhm, volgens Trouw: "Ik spreek nogmaals de hoop uit dat de Nederlandse bevolking als één blok achter onze militairen en hun thuisfront blijft staan."

Ik weet dat een van de tot nu toe in Afghanistan gesneuvelde militairen de zoon van generaal Van Uhm is. Ik kan ook nog bewondering opbrengen voor het feit dat hij desondanks zijn werk voortzet. Ik veroordeel geen enkele militair die, in opdracht van de Nederlandse regering, zijn werk in Afghanistan verricht. Maar ik verdom het ten enen male mij te laten aanpraten dat ik deloyaal ben ten opzichte van "onze militairen en hun thuisfront" door tegen onze militaire aanwezigheid in Afghanistan te zijn.
x

Atoomstroom

Een aantal dagen geleden kreeg ik via e-mail een aanbod van 'Atoomstroom.nl'. Deze energieleverancier wilde mij, tegen een concurrerend tarief, "100% kernenergie" leveren. Ik besteeg weer eens een van mijn stokpaardjes en stuurde het volgende mailtje terug:
Waar ik vooral in geïnteresseerd ben, is in de wijze waarop u "100% kernenergie" bij mij in huis denkt te krijgen. Dat kunt namelijk niet. U weet net zo goed als ik dat ook niemand 'groene energie' in huis krijgt. U levert, net als Eneco, Oxxo, Nuon en hoe ze nog meer mogen heten, uw energie aan het algemene net, waar we allemaal onze stroom van krijgen. We gebruiken dus allemaal dezelfde 'grijze' stroom. Alleen zijn er mensen die een warm gevoel krijgen als ze hun stroom betalen aan een 'groene' leverancier. Overigens kunt u zich de moeite besparen mij over te halen op uw maatschappij over te stappen: ik ben tegen kernenergie.

Geheel tegen mijn verwachting in kreeg ik nog dezelfde dag antwoord:
Geachte heer Van Wijk,

U heeft helemaal gelijk dat het niet mogelijk is om op uw huis te 'mikken' in de distributie. Ook hebben we geen aparte leiding naar uw huis gelegd die rechtstreeks met een kerncentrale is verbonden. Hoe werkt het dan wel?

In Nederland zijn alle distributienetwerken waarover de stroom wordt geleverd een publiek goed, in handen van de Overheid. Alle leveranciers van elektriciteit mogen van deze distributienetwerken gebruik maken. Dat doen wij dus ook.

Stroomdistributie is te vergelijken met een volle buis knikkers: Wij stoppen er eentje voor u in die we inkopen bij een kerncentrale (een gele in dit geval). Daardoor komt er een andere knikker bij u eruit (een grijze in dit geval). Echter: u zou die andere knikker niet hebben gekregen als wij die gele er niet voor u zouden hebben ingestopt.



In werkelijkheid is deze buis met knikkers een koperen draad met z.g. elektronen. Elektronen zijn onzichtbare dragers van energie.

Uw apparaten thuis zien het verschil niet tussen de elektronen (of knikkers zo u wilt) uit een kerncentrale of uit een windmolen. Het gaat erom dat u ons opdracht geeft om nucleair in te kopen. Als we veel klanten krijgen en meer stroom uit bijvoorbeeld Frankrijk moeten importeren, komen er dus meer 'gele' knikkers op het net.

Kortom: iedere kilowattuur (kWh) die wij u leveren kopen wij nucleair voor u in en stoppen wij in het netwerk. Daardoor komen er bij u elektronen (c.q. knikkers) uit het stopcontact. Bij z.g. 'groene stroom' werkt het overigens op precies dezelfde manier.

Heb ik het hiermee voor u duidelijk gemaakt?

Met viendelijke groet,

Sjef Peeraer
Atoomstroom.nl

PS: dat u tegen kernenergie bent is uw goed recht. Vanwege uw klaarblijkelijk begaanheid met het onderwerp stuur ik u de bijgaande vergelijking tussen wind en kernenergie.

Heel fijn dat me nog eens duidelijk gemaakt wordt wat ik al wist, maar het komt me enigszins onwaarschijnlijk voor dat mijn 'Nuonknikkers' niet bij mijn elektrische apparaten komen, als Atoomstroom.nl niet af en toe een van zijn gele knikkers in die buis stopt, of Oxxio een groene. Dan stopt Nuon er gewoon wat meer knikkers in. Inderdaad: meer CO₂ in de atmosfeer. Ik ben best redelijk milieubewust, maar voorlopig stap ik nog niet over op een 'groene' leveranciers. In het huidig tijdsgewricht immers kun je er dan donder op zeggen dat je twee keer gaat betalen, of door de een wel af-, maar door de ander niet aangesloten wordt, of nog andere ellende over je heen je haalt.

In de meegestuurde bijlage maakt Atoomstroom.nl duidelijk dat windenergie vele malen duurder is dan atoomenergie. Dat zal best, maar al zou ik kernenergie voor niets krijgen, dan wil ik die nog niet, zolang er nog geen gegarandeerd veilige (ook voor toekomstige generaties) opslag of verwerking van radioactief afval voorhanden is.
x