Normbesef

Een regel uit een ANP-bericht in Trouw: Verantwoordelijkheidsgevoel en respect worden volgens de ondernemingen door starters geofferd voor zaken als een snelle carrière, inkomen en status. Daarvoor las ik: Studenten hebben volgens het bedrijfsleven te weinig normbesef. Dat bleek zondag uit onderzoek van accountantsorganisatie KPMG onder Nederlandse bedrijven. Hebben ze bij KPMG niets beters te doen? Dat had ik jaren geleden al zonder enig onderzoek kunnen vertellen.

Het zijn natuurlijk niet de ondernemingen, maar de ondernemers die zich zorgen maken over het morele verval van de nieuwe jonge medewerkers. De bedrijfseigenaren, de CEO's, de topmanagers, dat zijn, dat is genoegzaam bekend, mensen die allemaal bij wijze van spreken overstromen van hoogwaardig normbesef. Inkomen interesseert ze niet of nauwelijks. Ze zouden liever in een Fiat Punto dan in een Mercedes CL Coupé naar hun werk en zakenbesprekingen gereden worden. Ze hebben het grootste respect voor hun chauffeur, de koffiejuffrouw, de medewerkers van de postkamer en van de schoonmaakploeg. Met lede ogen zien ze aan hoe de ouders en onderwijskrachten er tegenwoordig, qua bijbrengen van normbesef, maar een potje van maken. Bij hun is het er allemaal ingestampt in hun jeugd. Met lood in de schoenen gaan ze naar een sollicitatiegesprek waar ze weer geconfronteerd worden met zo'n type dat alleen geïnteresseerd is in het salaris, het type leaseauto en bijkomende emolumenten. Hart voor de zaak? Dat begrip kennen ze niet eens meer! Het enige wat die ondernemers nog rest is: het goede voorbeeld geven. Dat doen ze tot ze erbij neervallen.

Kunnen we nou eens ophouden met dat gezeik? In elke onderneming, in elke non-profitorganisatie en bij de overheid werken mensen. Leuke, aardige, deskundige, oppassende, respectvolle mensen, je vindt ze in alle lagen van de bevolking en in alle werkkringen. In alle lagen vind je ook de ploerten, de fortuinzoekers, de egoïsten, de profiteurs en de fraudeurs. Een medewerker van de postkamer jat wel eens een postzegeltje. Een Amerikaans investeerder licht alles en iedereen op voor 65 miljard dollar, want verschil moet er zijn. Een bankdirecteur die miskleunt wil toch zijn bonus ontvangen. Een bestuurder is de bonnetjes kwijt die bij de declaratie horen. De bouwondernemer maakt prijsafspraken met zijn concurrent. Het bonnetje van het diner met vrouw en kinderen wordt in de administratie opgevoerd als 'diner met klant'. Alle ondernemers hebben normbesef, maar ze hebben er niet allemaal evenveel last van.

Normbesef heeft niets te maken met de plaats die iemand inneemt in de maatschappij, de werkkring of de vereniging. Er zullen altijd mensen zijn die willens en wetens uit plat eigenbelang de normen aan hun laars lappen en de regels overtreden. "Er is echter geen enkele regel die gewenst gedrag van mensen kan afdwingen", aldus hoogleraar Accountantscontrole en KPMG-partner Philip Wallage. Om tot die conclusie te komen hoef je echt geen hoogleraar te zijn. Daar was ik al achter voordat KPMG bestond en ik ben niet eens hoogbegaafd.

Zal ik de Bijbel maar weer eens citeren, daar staan echt wel een paar rake opmerkingen in: Oordeel niet, opdat er niet over jullie geoordeeld wordt. Want op grond van het oordeel dat je velt, zal er over je geoordeeld worden, en met de maat waarmee je meet, zal jou de maat genomen worden. De Bijbel zegt ook iets over de splinter in het oog van iemand anders die we wel zien, maar niet de balk in ons eigen oog. En tenslotte deze: Wie zonder zonde is werpe de eerste steen.
x