Privacy

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden door verzetsmensen gemeentelijke bevolkingsregisters in brand gestoken of op andere manier onbruikbaar gemaakt. In die registers immers kon de Duitse bezetter zien wie jood was en wie niet. De overheid, vinden veel mensen nog steeds, moet niet teveel van ons (willen) weten. Het probleem is alleen dat de overheid, door de technologische ontwikkelingen, steeds meer van ons weet. Gegevens die ze niet zelf verzamelt moeten andere organisaties haar ter beschikking stellen. Internetproviders moeten haar vertellen welke websites we bezocht hebben en met wie we gemaild hebben. Telefoonproviders moeten haar vertellen met wie en van waar we gebeld hebben. Binnen afzienbare termijn kunnen vervoersondernemingen vertellen waar en wanneer we gereisd hebben. Camera's op de snelwegen kunnen vertellen wanneer we daar met de auto voorbij gereden zijn. Verzekeringsmaatschappijen kunnen vertellen welke ziekte of handicap we (gehad) hebben. Vanaf 21 september a.s. krijg je geen paspoort of identiteitskaart meer, als je niet bereid bent ook je vingerafdruk af te staan. Het is een kwestie van tijd voor ons volledige dna-profiel ergens wordt opgeslagen. Al die databanken kunnen aan elkaar gekoppeld worden. Maar is dat allemaal nou zo erg? 'We' hebben toch niets te verbergen? En wie wel wat te verbergen heeft of, erger nog, een misdaad begaan heeft, kan des te sneller en makkelijker worden opgespoord.

We hebben nu een nette overheid die niet al te snel misbruik zal maken van de persoonsgegevens waarover ze beschikt of kan beschikken, al weet ik vrijwel zeker dat er beambten van opsporings- en inlichtingendiensten zijn die wel eens over de schreef gaan. Ga er maar rustig vanuit dat al je telefoon- en e-mailverkeer constant gemonitord wordt en gecheckt op verdachte 'trefwoorden': een mailtje waarin de woorden 'vakantie' en 'Somalië' voorkomen wordt er direct tussenuit gehaald.

Zo langzamerhand begin ik wat laks te worden: "Het zal mijn tijd wel duren." Maar als ik veertig jaar jonger was, zou ik best eens deelgenomen kunnen hebben aan een demonstratie waarover ik in de Volkskrant las. Een manifestatie tegen de gevaren die de privacy bedreigen trekt zaterdag niet meer dan enkele tientallen demonstranten.^*) De krant vraagt enkele voorbijgangers naar hun reactie. Laura Bos heeft vertrouwen in 'de leiders' van tegenwoordig. 'Maar je weet natuurlijk niet wie het over tien jaar voor het zeggen heeft.' Edwin Commandeur, student informatica, krijgt de ov-chipkaart als onderdeel van zijn studiefinanciering. 'Maar ik gebruik hem nooit. Justitie heeft al eens de gegevens van de ov-chipkaart opgevraagd en gekregen. Dat kan zo weer gebeuren. Ik mijd de metro, waarin je met de chipkaart moet betalen. Het duurt wat langer, maar ik neem gewoon de bus.' Paranoia? Of het 'Cassandrasyndroom'? De mythische Cassandra ontving van de god Apollo de gave de toekomst te kunnen voorspellen, maar omdat ze hem bedroog, plakte Apollo eraan vast dat niemand ooit haar voorspellingen zou geloven. Zo geloofden de Trojanen niet dat ze dat houten paard beter niet binnen de muren konden halen. Stel je nou eens voor dat Geert Wilders aan de macht komt. Wat voor persoonsgegevens wil hij verzamelen? Wat gaat hij met die gegevens doen? Wat vindt hij van de autochtone schoonouders van een allochtone man of vrouw? Hoe zit het met de autochtone partner van een allochtoon? Moeten we weer opgeven van welke kerk of ander religieus genootschap we lid zijn?

Al die databanken en informatienetwerken hebben hun voordelen. We kunnen al lang niet meer zonder. Maar ze kunnen ook verkeerd gebruikt worden. De overheid kan mij beschermen tegen machtsmisbruik door anderen. Maar wie beschermt mij tegen machtsmisbruik door de overheid die daar haar eigen regels voor maakt?

^*)Aan de (laatste) volkstelling in 1971 heb ik bewust niet deelgenomen.