Er wordt wel eens tegen me gezegd: "Wat weet jij veel." Dat hoor ik natuurlijk graag, maar ik ga er niet van naast mijn schoenen lopen. Ik ben gezegend met een redelijk goed geheugen en heb mijn hele leven veel gelezen. Ja, dan blijft er wel eens iets hangen. Anderzijds gebruik ik altijd boekenleggers, omdat ik er nooit in slaag te onthouden op welke bladzijde ik gebleven ben. Hoe dan ook, ik durf te zeggen dat ik een goede algemene ontwikkeling heb. Nu schijnt, op wat grotere schaal, lelijk de klad in de algemene ontwikkeling te zitten
Ik kom hierop, omdat ik gisteren in (de internetversie van) de Volkskrant een artikel las van Evelien Tonkens, hoogleraar actief burgerschap aan de Universiteit van Amsterdam. Zij schrijft o.a. dit: Spinoza is de uitvinder van spinazie. Een lustrum is een soort kanarie. Nanotechnologie gaat over onderzoek op lijken. Een van de hoofdstromingen binnen de islam heet de Thora. Digitaal betekent dat het op je pc staat. Provinciale Staten zijn 'iets met ministers'. (...) Onze aanstaande managers en directeuren bleken te denken dat de politie wetten maakt. Ze denken dat Amsterdam in de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd is. Tussen Karel de Grote en Napoleon zou slechts een eeuw liggen. De Verlichting is een lamp en een stomme film 'niet leuk'. Evelien schrijft haar artikel naar aanleiding van een onderzoek naar de algemene ontwikkeling van tweede-jaars hbo-studenten. De mooiste mededeling in het artikel vond ik deze: Een vacature voor een docent Nederlands kon niet worden opgevuld, omdat geen enkele sollicitant een foutloze brief had geschreven, vertelde een docent bij Buitenhof. Dat laatste heeft overigens niets met 'algemene' ontwikkeling te maken: die mensen beheersten hun eigen vak niet.
Het is natuurlijk niet voor het eerst dat geconstateerd wordt dat het met de algemene ontwikkeling niet zo best gesteld is. De huidige generatie hbo-ers zal de volgende ook weer slechter opgeleid en minder ontwikkeld vinden. De vraag is (ik bedoel natuurlijk: mijn vraag is): kun je met enige mate van objectiviteit vaststellen wat tot DE algemene ontwikkeling behoort? Moet bijvoorbeeld iedereen uit zijn hoofd weten wat de omtrek van de aarde is, of wat de hoofdstad van Mongolië is? Ik weet nog altijd uit mijn hoofd wanneer de 'Slag bij Poitiers' plaatsvond, waar die om ging en wie de overwinnaar was. Mag ik nou verwachten dat iedere hbo-er dat weet? Hoort het wel bij 'algemene' ontwikkeling? Moet de algemene ontwikkeling van een mbo-er of vmbo-er gelijk zijn aan die van de hbo-er? Er zijn knappe koppen die universitair afstuderen en zelfs nog promoveren, maar buiten hun vakgebied geen zinnige opmerking kunnen maken. Er zijn aardig wat hoog opgeleiden die van mening zijn dat er wel iets zit in wat Geert Wilders beweert.
Als je in de tijd waarin ik mijn hbo-opleiding deed iets wilde weten en niemand in je omgeving kon je het zo vertellen, dan ging je zoeken in een woordenboek of encyclopedie. Eventueel ging je naar de bibliotheek om er een boek bij te halen. Door al die moeite die je ervoor moest doen onthield je het, denk ik, ook beter. Overigens waren er ook toen al genoeg mensen die dachten: laat maar zitten. Als je tegenwoordig iets wil weten ga je googelen. Ik heb de indruk - ik zeg het voorzichtig - dat ik sneller iets vind via Google dan anderen, omdat ik, dankzij mijn algemene ontwikkeling, gerichter kan zoeken. Ik heb zogezegd meer trefwoorden/zoektermen tot mijn beschikking. Daar sta ik mij niet op voor: zonder enige vooropgezette bedoeling is er in de loop der jaren veel feitenkennis blijven hangen.
Ik maak me niet zo veel zorgen over het gebrek aan kennis bij de huidige generatie, noch over die bij toekomstige generaties. Ik maak me veel meer zorgen - en niet pas sinds vandaag of gisteren - over het feit dat veel mensen zonder enige, in ieder geval zonder voldoende, kennis van feiten menen een goed oordeel te kunnen geven over welk onderwerp dan ook. Als een geniaal microbioloog iets zegt over de oorzaak van de Mexicaanse griep, ben ik al gauw geneigd voor waar aan te nemen wat hij zegt. Als diezelfde microbioloog iets beweert over het verband tussen criminaliteit en etnische achtergrond, wil ik graag weten waar hij zijn wijsheid vandaan haalt. Er bestaat geen causaal verband tussen intelligentie en een juist oordeel over alles. Ik denk dat Geert Wilders een intelligent persoon is, maar ik betwijfel of hij een competent arabist, islamoloog of antropoloog genoemd kan worden.
Ik ken maar één tv-rubriek waar echte deskundigen van tijd tot tijd zonder blikken of blozen zeggen dat ze het de vorige dag niet bij het juiste eind hadden: het uitgebreide weerbericht na het NOS-journaal van 20:00 uur. De huidige presentatoren hebben alle vier een afgeronde universitaire studie en een gedegen opleiding in de meteorologie achter de rug, maar zijn niet te beroerd om toe te geven dat ze een inschattingsfout gemaakt hebben. Dat kan te maken hebben met het feit dat iedereen hun uitspraken zonder enige extra moeite kan controleren. "Het zou droog blijven, maar het regende als de pest."
Iedere uitspraak van iedereen - aan de borreltafel, bij de lunch, bij Knevel & Van den Brink, bij Rondom 10, bij Buitenhof, in de krant, in een week- of maandblad, in een boek - is te controleren op feitelijke juistheid. Je moet er alleen wat moeite voor doen. Je komt vaak al een heel eind met "Hoezo?" of "Waarom dan?"
X
Ik kom hierop, omdat ik gisteren in (de internetversie van) de Volkskrant een artikel las van Evelien Tonkens, hoogleraar actief burgerschap aan de Universiteit van Amsterdam. Zij schrijft o.a. dit: Spinoza is de uitvinder van spinazie. Een lustrum is een soort kanarie. Nanotechnologie gaat over onderzoek op lijken. Een van de hoofdstromingen binnen de islam heet de Thora. Digitaal betekent dat het op je pc staat. Provinciale Staten zijn 'iets met ministers'. (...) Onze aanstaande managers en directeuren bleken te denken dat de politie wetten maakt. Ze denken dat Amsterdam in de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd is. Tussen Karel de Grote en Napoleon zou slechts een eeuw liggen. De Verlichting is een lamp en een stomme film 'niet leuk'. Evelien schrijft haar artikel naar aanleiding van een onderzoek naar de algemene ontwikkeling van tweede-jaars hbo-studenten. De mooiste mededeling in het artikel vond ik deze: Een vacature voor een docent Nederlands kon niet worden opgevuld, omdat geen enkele sollicitant een foutloze brief had geschreven, vertelde een docent bij Buitenhof. Dat laatste heeft overigens niets met 'algemene' ontwikkeling te maken: die mensen beheersten hun eigen vak niet.
Het is natuurlijk niet voor het eerst dat geconstateerd wordt dat het met de algemene ontwikkeling niet zo best gesteld is. De huidige generatie hbo-ers zal de volgende ook weer slechter opgeleid en minder ontwikkeld vinden. De vraag is (ik bedoel natuurlijk: mijn vraag is): kun je met enige mate van objectiviteit vaststellen wat tot DE algemene ontwikkeling behoort? Moet bijvoorbeeld iedereen uit zijn hoofd weten wat de omtrek van de aarde is, of wat de hoofdstad van Mongolië is? Ik weet nog altijd uit mijn hoofd wanneer de 'Slag bij Poitiers' plaatsvond, waar die om ging en wie de overwinnaar was. Mag ik nou verwachten dat iedere hbo-er dat weet? Hoort het wel bij 'algemene' ontwikkeling? Moet de algemene ontwikkeling van een mbo-er of vmbo-er gelijk zijn aan die van de hbo-er? Er zijn knappe koppen die universitair afstuderen en zelfs nog promoveren, maar buiten hun vakgebied geen zinnige opmerking kunnen maken. Er zijn aardig wat hoog opgeleiden die van mening zijn dat er wel iets zit in wat Geert Wilders beweert.
Als je in de tijd waarin ik mijn hbo-opleiding deed iets wilde weten en niemand in je omgeving kon je het zo vertellen, dan ging je zoeken in een woordenboek of encyclopedie. Eventueel ging je naar de bibliotheek om er een boek bij te halen. Door al die moeite die je ervoor moest doen onthield je het, denk ik, ook beter. Overigens waren er ook toen al genoeg mensen die dachten: laat maar zitten. Als je tegenwoordig iets wil weten ga je googelen. Ik heb de indruk - ik zeg het voorzichtig - dat ik sneller iets vind via Google dan anderen, omdat ik, dankzij mijn algemene ontwikkeling, gerichter kan zoeken. Ik heb zogezegd meer trefwoorden/zoektermen tot mijn beschikking. Daar sta ik mij niet op voor: zonder enige vooropgezette bedoeling is er in de loop der jaren veel feitenkennis blijven hangen.
Ik maak me niet zo veel zorgen over het gebrek aan kennis bij de huidige generatie, noch over die bij toekomstige generaties. Ik maak me veel meer zorgen - en niet pas sinds vandaag of gisteren - over het feit dat veel mensen zonder enige, in ieder geval zonder voldoende, kennis van feiten menen een goed oordeel te kunnen geven over welk onderwerp dan ook. Als een geniaal microbioloog iets zegt over de oorzaak van de Mexicaanse griep, ben ik al gauw geneigd voor waar aan te nemen wat hij zegt. Als diezelfde microbioloog iets beweert over het verband tussen criminaliteit en etnische achtergrond, wil ik graag weten waar hij zijn wijsheid vandaan haalt. Er bestaat geen causaal verband tussen intelligentie en een juist oordeel over alles. Ik denk dat Geert Wilders een intelligent persoon is, maar ik betwijfel of hij een competent arabist, islamoloog of antropoloog genoemd kan worden.
Ik ken maar één tv-rubriek waar echte deskundigen van tijd tot tijd zonder blikken of blozen zeggen dat ze het de vorige dag niet bij het juiste eind hadden: het uitgebreide weerbericht na het NOS-journaal van 20:00 uur. De huidige presentatoren hebben alle vier een afgeronde universitaire studie en een gedegen opleiding in de meteorologie achter de rug, maar zijn niet te beroerd om toe te geven dat ze een inschattingsfout gemaakt hebben. Dat kan te maken hebben met het feit dat iedereen hun uitspraken zonder enige extra moeite kan controleren. "Het zou droog blijven, maar het regende als de pest."
Iedere uitspraak van iedereen - aan de borreltafel, bij de lunch, bij Knevel & Van den Brink, bij Rondom 10, bij Buitenhof, in de krant, in een week- of maandblad, in een boek - is te controleren op feitelijke juistheid. Je moet er alleen wat moeite voor doen. Je komt vaak al een heel eind met "Hoezo?" of "Waarom dan?"
X
