In NRC Handelsblad las ik: PvdA-leider Job Cohen vindt dat de rol van de koningin moet worden beperkt in de vorming van een nieuw kabinet. (...) Dat kan niet anders na deze formatie. De normale formatieregels zijn met voeten getreden. Die formatieregels werden overigens, als ik het goed begrepen heb, niet met koninklijke, maar met parlementaire voeten getreden. Al ben ik republikein, ik ben ervan overtuigd dat Onze Hare Majesteit, in overleg met een rijtje adviseurs, haar uiterste best deed alle ongeschreven regeltjes zo goed mogelijk te volgen.
Wat valt er nou precies te "beperken" in de rol van het staatshoofd bij kabinetsformaties? Wat doet het staatshoofd nou? 1. Eén of meer informateurs aanwijzen; 2. een formateur aanwijzen; 3. een Koninklijk Besluit tekenen. Wanneer de (laatste) informateur zijn rapport uitbrengt, is in feite al door de politiek - een meerderheid in de Tweede Kamer - beslist wie er deel gaan uitmaken van de coalitie en wie minister-president wordt. Haal dus stap 1 bij het staatshoofd weg en zhij doet alleen nog iets formeels. In de visie van Job Cohen (en die van D66 en GroenLinks) zou de Tweede Kamer - na een debat na de verkiezingen - een informateur moeten aanwijzen. Maar de aanwijzing van een informateur geeft al een richting aan naar een mogelijke coalitie, dus een debat over de aanwijzing van een informateur kan vrij lang duren. Ik stel daarom voor artikel 43 van de Grondwet te wijzigen. Dat komt er dan volgt uit te zien:
| Artikel 43 | |
| 1. | De minister-president wordt rechtstreeks gekozen door de Nederlanders die de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt, behoudens bij de wet te bepalen uitzonderingen ten aanzien van Nederlanders die geen ingezetenen zijn. |
| 2. | De overige ministers en de staatssecretarissen worden door de minister-president benoemd en ontslagen. |
Partijen kunnen vóór de verkiezingen al gezamenlijk een kandidaat voor het premierschap aanwijzen. Dat geeft de kiezers enige duidelijkheid over welke kant die partijen op willen. Lekker democratisch, toch? En het staatshoofd kan ondertussen ergens een lint doorknippen.
x
