Waarom?

'Waarom houdt God rampen niet tegen?'
Als God al-goed, alwetend en almachtig is, waar komt dan het kwaad vandaan?

Die vragen zijn kennelijk nog steeds actueel, want daarover liet Trouw een paar theologen van diverse pluimage aan het woord. Voor mij zijn die vragen niet nieuw, want daar zat ik meer dan vijftig jaar geleden al over na te denken. Immers, van jongs af aan werd mij thuis, op school, in de kerk en in kerkelijke clubjes voorgehouden, dat God alles kon, alles vooraf wist, alles al beslist had, niets liever wilde dat wij Hem aardig zouden vinden en als wij dat ook nog eens zouden doen, zouden wij als beloning na onze dood voor alle eeuwigheid in zijn nabijheid mogen zijn. Tel uit je winst!

Over natuurrampen gesproken: toen God klaar was met het scheppen van hemel en aarde, zag Hij, volgens de Bijbel, dat het goed was. Noem dat maar goed! Over gotspe gesproken! Als hier iemand iets aflevert waarin met sombere regelmaat breuken voorkomen, waaruit van tijd tot tijd buitengewoon hete, levensbedreigende stoffen naar buiten komen, waarvan de omringende lucht zich soms met verwoestende kracht voortbeweegt en waarvan het vloeibare gedeelte van het oppervlak op veel plaatsen even verwoestend zijn gang kan gaan, krijgt zhij te maken met de Consumentenbond, Konsumenten Kontakt, Radar en Kassa. Die zullen de dringende vraag voorleggen: wanneer worden die mankementen nou eens, nadat Hij miljoenen jaren de tijd heeft gehad, definitief gerepareerd? Dan moet Hij niet gaan zeuren over een inspanningsverplichting, wij hebben het over een resultaatverplichting.

God heeft mij een vrije wil gegeven, werd mij geleerd. Dat hoor(de) ik graag, want de uitdrukking "Dat maken wij wel uit!" ligt mij als het ware in de mond bestorven. Maar ik bleef met een probleem zitten. God weet alles van te voren, dus ook dat ik met mijn vrije wil de, volgens Hem, verkeerde beslissing neem. Sterker nog: omdat Hij alles beslist, heeft Hij ook al bedisseld dát ik de verkeerde beslissing neem. Er moet een hele knappe theoloog komen die mij kan uitleggen wat het verschil is tussen mijn opvatting van vrije wil en de opvatting die God daarover heeft.

Ik zat met nog een probleem. Mij werd geleerd dat ik verantwoordelijk ben voor alles wat ik doe of nalaat. OK, daar heb ik geen enkele moeite mee, vind ik zelfs logisch. Ik ga niemand, zelfs God niet, de schuld geven van de miskleunen die ik maak. Maar wat vertelden ze mij nog meer? Als ik iets fout doe is dat helemaal mijn schuld, maar als ik toevallig een keer iets goed doe, is dat dankzij Gods genade. Ja, hoor eens even: óf ik ben voor niets verantwoordelijk, óf ik ben voor alles verantwoordelijk. En ik houd er al helemaal niet van als anderen, al is dat God, goede sier gaan lopen maken met iets wat ik gepresteerd heb.

God houdt er een beloningssysteem op na: als je in Hem gelooft, of je nou flink je best doet of niet, of je er een puinzooi maakt of niet, kom je na je dood voor eeuwig in de hemel, wat een plezierige locatie schijnt te zijn. Daar kan ik me nog iets bij voorstellen. Maar als je niet in Hem gelooft en je leidt een, naar menselijke begrippen, voorbeeldig leven, kom je - ook voor eeuwig - in de hel, een buitengewoon onplezierige locatie. Als ik er even van uitga dat christenen, joden en moslims in principe allemaal in dezelfde God geloven, vormen de 'gelovigen' nog altijd een minderheid van de mensheid. Dat betekent dat God de meerderheid, die Hij in feite in een handomdraai kan omturnen, voor eeuwig naar de hel verwijst. Dat kun je niet 'je gram halen' noemen, dat noem ik sadisme.

Sherlock Holmes zei: "When you have eliminated the impossible, whatever remains, however improbable, must be the truth." Als je die regel toepast op de hierboven gestelde vragen, wat houd je dan, na het elimineren van het onmogelijke, over als de waarheid, hoe onwaarschijnlijk ook? Inderdaad: niets. "Elementary, my dear Watson."
x