Bestel

Wij Nederlanders nemen ons omroepbestel zeer serieus. In 1965 was onenigheid over dit bestel zelfs de reden voor de val van het kabinet-Marijnen. De 'zuilen' waren toen nog de normaalste zaak van de wereld: je luisterde en keek naar protestantse, protestants-vrijzinnige, katholieke, sociaal-democratische of algemene/liberale omroepen. Een wat strenge protestant luisterde/keek alleen naar de NCRV, een behoudend katholiek alleen naar de KRO. Toen wist je gewoon op welke avond jouw favoriete omroepvereniging aan bod was, nog even los van de vraag wat die dan wel te bieden had. Iedere omroep had toen zijn eigen actualiteitenrubriek: Hier en NU (NCRV), Televizier (AVRO), Achter het Nieuws (VARA) en Brandpunt (KRO). De parodie op de zin waarmee ieder Brandpuntuitzending eindigde staat nog altijd in mijn geheugen gegrift: "Dit was brandhout. Goedenavond."

Tijden veranderen. Eerst kwam de TROS (de grootste familie van Nederland) erbij, wat later de EO, weer later BNN. Maar de echte veranderingen kwamen pas met de commerciële zenders. "Kijkcijfers" was geen onbekend begrip, maar ging met de komst van de commerciële omroepen een belangrijke rol spelen. Tegenwoordig staat of valt een programma, commercieel of publiek, met de kijkcijfers, want: hoe meer kijkers, hoe meer reclame-inkomsten.

Elitair als ik ben, kijk ik zelden of nooit naar een commerciële zender. Alleen voor een film wil ik van tijd tot tijd een uitzondering maken. De publieke netten zijn op een of andere thematische manier ingericht. Actualiteitenrubrieken zijn samengevoegd. Ik begin zo langzamerhand te vergeten welk programma nou "typisch NCRV", "typisch VPRO" of "typisch wat dan ook" is. Het schijnt alleen zo te zijn dat de actualiteitenrubrieken veel te "links" zijn. Rechtse mensen vinden, volgens mij, elke mening die niet de hunne is (te) links en ze hebben de tv nodig om te weten wat ze van iets moeten vinden.

Gisteren heeft de Tweede Kamer weer eens gedebatteerd over een nieuwe wet die het omroepbestel moet regelen. Vandaar al die nieuwe kandidaatzendgemachtigden. Ik betrapte mij erop dat het me eigenlijk geen moer kan schelen wat de uitkomsten van het debat zijn en welke nieuwe omroepen erbij komen. Eén passage in een artikel in Trouw viel me op: CDA-Kamerlid Atsma zal in het debat speciale aandacht vragen voor de status van actualiteitenrubrieken. Hij wil dat omroepen weer in de gelegenheid worden gesteld om die afzonderlijk, en dus niet gezamenlijk, te maken. Op deze manier hoopt hij dat omroepen weer meer ruimte krijgen om eigen duiding te geven aan het nieuws. Het maakte me bijna wat weemoedig of nostalgisch. Ik zou het best interessant vinden te weten hoe de NCRV de economische crisis 'duidt'. Hoe zou de KRO het proces-Fritzl 'duiden'? Wat zou de 'duiding' van de EO zijn van de (tot nu toe) laatste opmerking van Benedictus XVI over condoomgebruik? Pauw en Witteman worden af en toe afgelost door Knevel en hoe heet hij ook weer? De andere publieke omroepen kunnen toch ook wel twee van die jongens (of meisjes) bij elkaar scharrelen? Waarom zou de EO niet beginnen met "De Kerk Draaft Door"? Waarom laten alleen AVRO en EO ieder werkdag van 19.30 tot 20.00 uur een dorpsdokter, een IC-afdeling of een huisartsenpost zien? Kan BNN niet iets leuks doen met een ambulance of de TROS met een traumahelicopter?

Ik heb de tijd nog meegemaakt dat de tv uitsluitend in grijstinten werd aangeboden. Over een tijdje hebben we allemaal HDTV. Waar heb je die eigenlijk voor nodig bij een steeds grijzer wordend aanbod?