Flexibel

Van november 1963 tot april 1965 was ik onderwijzer. Tijdens die korte onderwijscarrière heb ik wel eens het idee geopperd dat de vaste schoolvakanties afgeschaft konden worden, in samenhang met een systeem van individueel onderwijs, waarin ieder kind zijn eigen tempo volgt. Ik werd collegiaal, maar daarom niet minder hartelijk uitgelachen om dit werkelijk te dwaze idee.

Ik was ruim veertig jaar te vroeg met mijn idee. Niks geen vaste schoolvakanties meer: stel de basisschool gewoon het hele jaar open. Ouders kunnen dan zelf kiezen welke weken ze vrij nemen. Zo’n flexibele school past in een moderne samenleving. Dat was te lezen in Trouw van 23 februari 2009. Dit keer is het geen 'dwaze eenling' die met dit idee komt, maar een heuse 'denktank' van mensen die bij het onderwijs betrokken zijn, zoals Kees Swart, directeur onderwijs bij de stichting Spoor, een openbaar schoolbestuur van 25 scholen in Noord-Holland. Waarom, vraagt Swart zich af, hebben leerlingen eigenlijk vrij op vaste vakantieweken, en waarom op woensdagmiddag? "Omdat men dat honderd jaar geleden zo bedacht heeft. De maatschappij is veranderd, het onderwijs niet."

Er zijn naar mijn idee twee basiselementen: een kind moet een vast aantal uren per jaar naar school en leerkrachten hebben een contract voor zoveel uur lesgeven. In mijn kweekschooltijd waren er al diverse manieren van individueel onderwijs: Montessori, Jenaplan en Dalton waren de bekendste. Het gebruik van computers, waar geen kind zijn hand meer voor omdraait, maakt dit alleen maar makkelijker: een kind gaat naar 'rekenen level 8' (kubieke maten), als hij alle opdrachten van 'rekenen level 7' (oppervlaktematen) correct heeft uitgevoerd. In mijn kweekschooltijd kwam ook de vraag aan de orde: bij welk vak leer je logisch denken? Fout: niet bij rekenen. Rekenen is een trucje uit je kop leren toepassen. Logisch denken leer je bij je 'taal': het antwoord geven op een vraag door elementen uit een stuk tekst bij elkaar te voegen. Daarom zijn taalonderwijs en lezen zo belangrijk, nog afgezien van het goede gebruik van d'tjes en t'tjes en het gebruik van de tussen-n. Daarvoor hoef je ook alleen maar een paar regeltjes uit je kop te leren. Het is wel handig als je uit je hoofd weet dat Arnhem niet de hoofdstad van Zeeland maar van Drente is en dat je zo ongeveer weet waar het ligt (plus wat andere grote plaatsen en rivieren), maar het is nog handiger als je met de index van een atlas weet om te gaan of soepeltjes Google weet te hanteren. Dan hoef je geen tijd meer te besteden aan het uit je hoofd leren van Hoogezand - Sappemeer - Zuidbroek - Scheemda of Bali - Lombok - Sumba - Sumbawa - Floris - Timor.

Zou het ook niet erg fijn zijn als je gedurende een reeks van jaren niet meer gebonden zou zijn aan een zomervakantie in juli of augustus, waarin alles vol is? Of op donderdagochtend met je kind nieuwe kleren te kopen, omdat woensdagmiddag op je werk wat minder goed uitkomt?

En als we er nu eens voor zorgen dat er echt voldoende leerkrachten komen, kunnen die met dezelfde hoeveelheid vakantie toe als iedere andere werknemer en kunnen ze ook een keer in mei of juni hun 'lange vakantie' nemen.

De denktank gaat volgende week het land in. Eerlijk gezegd houd ik mijn hart vast als ik mij de reacties voorstel.