Delicaat

Wist jij dat er een delicate verhouding bestaat tussen patiënt, ziekenhuis en verzekeraar? Ik ook niet, maar het stond in Trouw, dus het zal wel zo zijn. De krant kwam daar op, omdat het VVD-kamerlid Edith Schippers zich er vreselijk druk over maakt dat verzekeraar DSW (mede)eigenaar wordt van een ziekenhuis. Edith is bang dat DSW zijn eigen ziekenhuis gaat 'voortrekken', of dat het zijn verzekerden gaat 'dwingen' zich in zijn ziekenhuis te laten opnemen. (Die woorden tussen apostrofs zijn mijn woorden, maar daar komt het wel op neer.)

In een STER-reclame zegt zorgverzekeraar Menzis dat zijn verzekerden nu hun eigen ziekenhuis mogen kiezen. Ik zal Menzis en Edith eens wat vertellen. Ik weet door elf jaar ervaring iets van zorgverzekeringen. Een van de basisprincipes in onze gezondheidszorg en de verzekering van de kosten daarvan is al zo lang als ik weet de vrije artsenkeuze en dus ook de ziekenhuiskeuze. En laten we ook even realistisch zijn: hoeveel patiënten maken van die vrije keuze gebruik? Wie gaat er met de verwijskaart in de hand uitgebreid onderzoeken welke specialist in welk ziekenhuis de beste hulp kan bieden? Waar ben ik het eerst aan de beurt? Wat is het dichtste bij huis en bij de bezoekende familie? Dat soort vragen zullen de meeste mensen eerder stellen. Als je - om nog maar een voorbeeld te noemen - goed en wel in de ambulance ligt, ga je de verpleegkundige achter het stuur echt niet vragen: "Naar welk ziekenhuis breng je me eigenlijk?"

Die 'delicate verhouding' is grotendeels theorie en een fictie. Als belijdend VVD-er zal Edith heilig geloven in de heilzame werking van het marktmechanisme in de zorg. Wie betaalt bepaalt, toch? Vind ik ook, maar wie betaalt er eigenlijk? Nee, niet de zorgverzekeraar! Dat is een doorgeefluik. Hoe komt die aan zijn centjes? Precies: die krijgt zijn centjes van jou en mij. Jij bent als het ware mede-eigenaar van die zorgverzekeraar, een soort aandeelhouder. En wat hebt jij te zeggen over het beleid van die zorgverzekeraar? Inderdaad: geen ene malle moer. Alle zorginstellingen hebben tegenwoordig een patiënten- of cliëntenraad. Ik maak me geen overdreven voorstelling van de de invloed van die raden, maar zijn er tenminste en kunnen zo nodig via de rechter een onderzoek naar de gang van zaken bij een instelling afdwingen. Zou het niet aardig zijn als wij konden onderzoeken of onze verzekeraar onze centjes wel goed besteedt?

Op de 'zorgmarkt' kennen we drie partijen: de zorgvrager, de zorgaanbieder en de zorgverzekeraar. Zonder zorgvrager is er geen markt. Dus wie is er nu de belangrijkste partij? De verhouding tussen die drie partijen is niet 'delicaat', die is vrijwel nonexistent, waar het de zorgvragers betreft. Hun gebreken en kwalen vormen de basis voor de onderhandelingen tussen de twee andere partijen, waar ze zich vooral niet mee moeten bemoeien. Mag jij uitmaken hoeveel geld je aan (gezondheids)zorg wenst uit te geven? Nee, dat doet de overheid en jij mag wat in de marges rommelen.

Edith mag met mij over een vrije zorgmarkt komen praten zodra ze me weet duidelijk te maken waarom de belangrijkste partij op die markt geen enkele invloed heeft op de prijs van de producten die die markt te bieden heeft. Ik kan de aanschaf van veel producten uitstellen: een nieuwe tv, een nieuwe fiets of die leuke dvd. Maar wie zegt er tegen een arts: "Chemotherapie? Dat komt nu even niet uit. We zouden naar Rimini gaan." Dat doe je niet. Je gaat lekker shoppen voor de beste chemotherapie voor de laagste prijs. O nee, dat doet de zorgverzekeraar voor je. "Daar moet je voor in Maastricht wezen." Leuk om te horen als je in Emmer-Compascuum woont. Schets ik een karikatuur? Zeker weten. Maar wat Edith mag, mag ik ook.