Besparen

Je kunt momenteel, zeker als je een lange treinreis maakt, een aardige besparing op de reiskosten realiseren. Je wilt bijvoorbeeld een retourtje tweede klas Amsterdam (Centraal) - Groningen voor het normale tarief. Dat kost je 42,50 euro. Dat kan 5,30 euro goedkoper. Je koopt dan bij de automaat een enkeltje Amsterdam Centraal - Amsterdam Muiderpoort via Groningen (dat kost je slechts 35,00 euro) plus nog een enkeltje Amsterdam Muiderpoort - Amsterdam Centraal á 2,20 euro. Daarmee kun je volledig legaal heen en weer naar Groningen reizen. Ik ben daar zelf niet achter gekomen, maar Sandra Beckerman, voorzitter van de afdeling Groningen van de SP. Ik las erover in de Volkskrant. Sandra wil ermee protesteren tegen het afschaffen van de retourtjes bij de ov-chipkaart, zegt ze, en tegen de prijsverhogingen in het algemeen.

De NS is bezig met de voorbereidingen voor de ov-chipkaart. De prijsverschillen zijn ontstaan doordat de NS de prijs van de kaartjes heeft veranderd met het oog op de invoering van de ov-chipkaart. Met die kaart wordt het traditionele retourtje afgeschaft. Als compensatie werden in juli, toen de prijs van retourtjes met 3 procent werd verhoogd, de enkeltjes gemiddeld 2 procent goedkoper. Die 'via-truc' was natuurlijk niet de bedoeling van de NS, dus de komende maanden gaan ze de kaartautomaten weer aanpassen. Ik zou zeggen: maak er gebruik van zo lang het nog kan.

De NS beweert uiteraard dat de invoering van de ov-chipkaart op zich het reizen in het algemeen niet duurder zal maken. De een zal wat duurder uit zijn, de ander wat goedkoper. Intussen heb ik enige ervaring met het gebruik van de ov-chipkaart in de Amsterdamse tram en bus. Ook het GVB beweert dat in het algemeen reizen met de ov-chipkaart niet meer kost dan reizen met de strippenkaart. De ov-chipkaart werkt zo: ik betaal, als 65-plusser, per rit een basisbedrag van 0,50 euro plus een bedrag per afgelegde kilometer. Ik weet intussen dat het voor een tramritje van de Willem de Zwijgerlaan (mijn gebruikelijk opstaphalte) naar het Museumplein (waar een grote AH is waar ik wel eens boodschappen doe) geen noemenswaardig verschil maakt, of ik de strippenkaart of de ov-chipkaart gebruik. (0,01 euro minder, dat kan ik nog net behappen.) Maar ik wil ook weer met mijn boodschappen terug. Met de strippenkaart kan ik in één uur heen en weer reizen en boodschappen doen voor dezelfde twee strippen á 0,64 euro. Dat lukt vrijwel altijd. Maar met de ov-chipkaart betaal ik in ieder geval weer die 0,18 euro. Dan moet ik wel binnen 35 minuten weer inchecken, want anders betaal ik ook weer die 0,50 euro. Nu hoeft op de heenweg de Wiegbrug maar open te gaan (en die gaat vaak open) en het moet maar een keer druk zijn bij AH en ik haal het niet binnen de 35 minuten. Daar gaat ook weer 0,50 euro van mijn tegoed af. Waarom is die overstaptijd eigenlijk met 41,7% ingekort?

Ik ben geneigd positief te denken. Ik ga er dus van uit dat toen de grote ov-bedrijven begonnen na te denken over (de invoering van) de ov-chipkaart, ze de intentie hadden dit voor de reizigers in het algemeen kostenneutraal te doen. Maar in ieder geval zullen ze daar zelf geen cent aan tekort willen komen. Wat doen ze dus in geval van twijfel of onzekerheid? Dan rekenen ze naar zichzelf toe. Hoeveel duurder het gaat worden weet ik niet, maar dát het duurder gaat worden weet ik wel zeker.

In mijn visie is openbaar vervoer een nutsvoorziening. Die hoeft geen winst te maken. Die hoeft alleen maar quitte te spelen: de inkomsten moeten gelijk zijn aan de uitgaven. De uitgaven bestaan uit de lopende personele en materiële kosten en reservering voor toekomstige vernieuwingen. De financiering kan op verschillende manieren: 1. uit belastingcenten, zogenaamd 'gratis' vervoer (dat wel een uitkomst zou zijn voor mensen met de laagste inkomens); 2. door gebruikers per rit te laten betalen. Het vaststellen van de ritprijs kan op allerlei manieren. Persoonlijk vind ik een bedrag per afgelegde kilometer heel duidelijk en eerlijk. Waarom dat nou weer ingewikkeld en duurder gemaakt moet worden met een basistarief dat na een onderbreking van meer dan 35 minuten opnieuw betaald moet worden is mij niet duidelijk. (De NS gaat t.z.t. geen basistarief in rekening brengen.) Ik begrijp wel dat de kilometerprijs hoger wordt wanneer je dat basistarief afschaft, maar iedereen weet altijd precies waar hij aan toe is. Als eenmaal de basis vastligt, kun je verder gaan nadenken over kortingen: voor grootgebruikers, zoals forensen, voor 65-plussers of wat voor doelgroep dan ook. Je kunt ook per seizoen, per weekdag en zelfs per dagdeel verschillende tarieven instellen. Het blijft erop neerkomen dat wat de een per gereden kilometer minder betaalt, iemand anders meer moet betalen. Maar dat gebeurt nu ook al. Dat gaat ook op voor het retourtje. Of je dat 'eerlijk' en/of 'sociaal' vindt moet je zelf maar uitmaken. Ik kan ermee leven.

En dan nog even dit: als eenmaal de ov-chipkaart algemeen gebruikt wordt, kunnen de ov-bedrijven in één oogopslag zien welke (delen van) lijnen gedurende welke tijdvakken niet zo intensief gebruikt worden. Drie maal raden wat er dan gaat gebeuren.
x