Zit ik hier nou ineens onzin te vertellen? Nee, ik vertel geen onzin. Vandaag gaan de Amerikanen naar de stembus om de 538 leden van het 'Electoral College' (EC; het Kiescollege) te kiezen. Ze kiezen voor een Democraat als ze willen dat Obama president wordt en voor een Republikein als ze vinden dat McCain het moet worden. Elke staat heeft in dat EC net zo veel leden als die staat leden heeft in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat samen. Het District of Columbia (Washington en omgeving), dat niet tot een staat behoort, heeft drie leden. Hoe meer inwoners een staat heeft, hoe meer leden in het Huis van Afgevaardigden, dus hoe meer leden in het EC. (Van 55 voor Californië, veruit de grootste, tot drie voor Wyoming en nog enkele kleintjes. In de Senaat heeft iedere staat twee leden.) Op 15 december a.s. (de eerste woensdag na de tweede maandag van december) kiest het EC de president en de vicepresident. Maakt dat wat uit dan?
Toen Al Gore het in 2000 opnam tegen George W. Bush, stemden meer mensen op Democratische kiesmannen dan op Republikeinse. Gore kreeg dus meer stemmen van het volk dan Bush, maar in het EC had Bush meer stemmen en hij werd president. Dat zou deze keer net zo makkelijk kunnen gebeuren. Hoe kan dat nou?
Van de 50 Amerikanse staten stemmen er in het EC 48 volgens het principe 'winner takes all'. (Alleen Maine en Nebraska wijken af, maar die kiezen resp. slechts 4 en 5 leden voor het EC.) Dat betekent bijvoorbeeld dat wanneer in Californië 27 leden van het EC voor Obama zijn en 28 voor McCain, toch alle 55 in het EC voor McCain stemmen. Kleine verschillen in aantallen stemmen in een aantal grote staten met veel kiesmannen kunnen dus leiden tot grote verschillen in het EC. In de tabel hieronder heb ik dat wat versimpeld en overdreven weergegeven.
In 2000 kreeg het Amerikaanse volk daardoor niet de president die de meerderheid wilde.
Thomas Jefferson, de schrijver van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring, noemde dit kiessysteem al meer dan tweehonderd jaar geleden "the most dangerous blot on our Constitution" (de gevaarlijkste vlek op onze Grondwet). Hij had een vooruitziende blik, want het heeft de wereld opgezadeld met acht jaar George W. Bush en de zijnen. Er is verschillende keren geprobeerd de Amerikaanse Grondwet zo te wijzigen dat de president rechtstreeks door het volk gekozen wordt. De daarvoor benodigde meerderheid (tweederde van het aantal stemmen in het Congres en driekwart van het aantal staten) is nog nooit gehaald, met name omdat de kleinere staten daartegen zijn. De Amerikanen zijn erg trots op hun democratische syteem.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten