MONUMENT

Je ziet het steeds meer in de VS, het omver halen van standbeelden van personen die bekend zijn vanwege hun kwalijke rol in de slavenhandel en -houderij en andere vormen van racisme gericht tegen de zwarte bevolking. Ik heb geen idee of er ergens in Nederland standbeelden zijn van Nederlanders die een soortgelijke kwalijke rol hebben gespeeld in Suriname of de Caraïbische eilanden. Hier richten de bezwaren zich vooral op 'onze' rol in het toenmalige Nederlands Indië. Met name het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn moet het dan vaak ontgelden, maar ook wordt vaak de wens gehoord straatnamen te wijzigen, die doen denken aan personen en hun kwalijke rol in ons koloniale verleden.

Ik ben er nog niet helemaal uit wat ik nou moet vinden van al die standbeelden en straatnamen. Je kunt ze weghalen, resp. een andere naam geven, maar het verandert niets aan ons verleden. Coen zal blijvend een rol spelen in onze geschiedenis(boeken). Anderzijds kan ik me voorstellen dat afstammelingen van slaven en uitgebuite Indonesiërs niet langer geconfronteerd willen worden met enige vorm van eerbetoon aan toenmalige Nederlandse slavenhandelaren en -houders en uitbuiters  van de inheemse bevolking.

Misschien zijn ze er wel, maar ik heb ze niet gezien of gehoord, afstammelingen van Indonesiërs die alsnog genoegdoening willen hebben voor het leed dat de Nederlandse overheid en de Nedelandsche Handelmaatschappij hun voorouders hebben aangedaan. Na J.P. Coen was het vooral J.B. van Heutsz die in Nederlands Indië, met name in Atjeh, als commandant van de troepen aldaar, heeft huisgehouden. Hij trad genadeloos op en hij wordt als verantwoordelijke gezien voor de massale slachtpartijen die er tijdens deze langdurige oorlog in de Atjehse dorpen werden aangericht. Tienduizenden, volgens sommigen zelfs zeventigduizend Atjehers vonden de dood. Later werd hij gouverneur-generaal. Van Heutsz' credo 'Hard toeslaan, zonder wankelmoedigheid'.

Ooit waren de Nederlandse overheid en bevolking Van Heutsz zeer dankbaar. Voor zijn graftombe op de Nieuwe Oosterbegraafplaats in Amsterdam, werd zoveel geld ingezameld dat er nog genoeg overbleef voor een monument dat geplaatst werd op het Olympiaplein in Amsterdam. (Het heet sinds 2004 Monument Nederlands-Indië.)

Vanaf het initiatief tot vele jaren daarna waren er bezwaren tegen het monument. In 1986 voerde provo Roel van Duijn nog actie tegen het monument. In mijn jeugd woonde ik niet ver van het monument vandaan. Ik ben er dus ook talloze malen langs gefietst of gelopen. Ik kan me niet herinneren dat ik er speciale gedachten bij had, noch positieve, noch negatieve.  De rassenkwestie speelde toen nog niet zoals nu. 'We' waren toen nog meer anti-Duits dan anti-wat dan ook.

De naam kan veranderd zijn, voor mij is het nog steeds het Van Heutsz Monument en daar zal ik de enige niet in zijn. IK ben al jaren niet meer in de buurt van het monument geweest. Ik zal het niet missen. Als een actiegroep het voor elkaar weet te krijgen dat het monument afgebroken wordt, heeft die mijn zegen