Economie

Onlangs las ik ergens een in deze tijd interessante uitspraak: Economie is geen exacte wetenschap, maar een gedragswetenschap. Bij een exacte wetenschap immers moet je het, na empirisch onderzoek een keer samen eens worden. Niemand twijfelt eraan wat er gaat gebeuren als je een pannetje water boven een warmtebron plaatst: dat water gaat koken en zal op een gegeven ogenblik verdampen. Bij nog wat hogere temperaturen worden ook metalen vloeibaar. Daar zijn geen normen voor, maar natuurwetten, die we maar hebben te accepteren.

Economie is volgens mij in hoge mate normatief: er worden beslissingen genomen om een bepaald doel te bereiken, maar iedereen heeft zo zijn/haar eigen opvattingen over het te bereiken doel en de daarvoor geschikte middelen. Generaliserend zou je kunnen zeggen: iedereen wil dat iedereen het materieel goed heeft, maar een VVD'er en een SP'er zullen het niet gauw eens worden over hoe we dat gaan realiseren. Er wordt ook heel wat afgediscussieerd over ecologisch verantwoord ondernemen. De huidige crisis gaat ook over de vraag: moeten wij Nederlanders ons iets gelegen laten liggen aan het economische lot van de Grieken? Binnen onze eigen economie hoor je nog wel eens kritiek op het feit dat 'wij' (hard werkende mensen) een deel van ons zuur verdiende geld moeten afstaan ten behoeve van 'klaplopers' die 'genieten' van een uitkering. We mogen niet te veel een beroep doen op de jonge generatie om de oudere generatie van een AOW-uitkering te voorzien. Maar die jongere generatie mag wel een beroep op mij doen, om zijn haar studie te financieren, waarmee een beroep gekozen kan worden, waarmee meer verdiend kan worden dan ik ooit heb verdiend. Als ik zou voorstellen dat ieder ouder zelf maar moet zorgen voor de opleiding van zijn kinderen, wordt ik niet echt serieus genomen. Intussen heeft een beperkte groep beleggers en speculanten ervoor gezorgd dat mijn inkomen voorshands bevroren  is en wellicht omlaag zal gaan, omdat zij maar één doel voor ogen hadden: hun vermogen, niet het collectieve vermogen, nog verder vergroten.

Het afschaffen van de aftrekbaarheid van de hypotheekrente is niet alleen een economisch, maar ook een moreel probleem: mogen we van de minvermogenden verwachten dat zij mede die aftrek in stand houden voor hen die zich een hypotheek van enkele tonnen kunnen veroorloven? Die aftrek is ooit bedacht om bezitsvorming te bevorderen. De Franse anarchist Proudhon (1809-1865; "Eigendom is diefstal") vond dat de collectieve factor van de arbeid het zich toe-eigenen van het product van die arbeid onrechtvaardig maakte. Het Chili van Pinochet volgde de theorieën van de Amerikaanse econoom Milton Friedman, de 'aartsvader' van de vrijemarktwerking en adviseur van Ronald Reagan. Het ging economisch goed met Chili, dat wil zeggen: op macro-niveau, de gewone Chileen werd er geen cent beter van.

Als onze huidige regering roept dat 'we' dit of dat moeten doen om onze economie weer op te vijzelen, heb ik altijd de neiging te denken: Hoezo moeten? Wie gaan het dan beter krijgen?
x