Onzekerheid

Gedurende een reeks van decennia waren we er een beetje trots op: ons stelsel van SOCIALE ZEKERHEID. Je kon ziek worden, arbeidsongeschikt, werkloos, oud, maar dat betekende geen automatische veroordeling tot de bedelstaf. Je kreeg rechten op een uitkering of vergoeding, veelal omdat je in verband daarmee premies betaalde. Daar zat een element van solidariteit in. Ik (kinderloos) betaalde net zoveel ziektekostenpremie als mijn evenveel verdienende collega met zeven kinderen. Ik betaalde mee aan de kinderbijslag die hij ontving. Ik vond dat best. Ik had door een stom ongeluk op mijn veertigste in een verpleeginrichting terecht kunnen komen. Dan had hij nog jaren aan mijn verpleging kunnen meebetalen.

Trouw had gisteren als kop:

Minister Kamp hakt in sociale zekerheid. 

En de Volkskrant schreef: 

Kamp: Sociale zekerheid moet helemaal anders. 

Waar het op neerkomt is: sociale zekerheid kun je voortaan op je buik schrijven. Waar ligt het aan? 1. de babyboomers; 2. we worden steeds ouder; 3. de bankencrisis.  Nu was volgens mij het begrip babyboomer al in 1970 - veertig jaar geleden -  bekend. Toen kon je door een simpele rekensom al vaststellen dat er vanaf 2011 gedurende een aantal jaren ineens veel meer pensioengerechtigden bij zouden komen. Dat de gemiddelde leeftijdsverwachting stijgende is, is ook niet zo'n nieuw verschijnsel. Een beetje statisticus kon daar mooie prognoses van maken. De bankencrisis was geen natuurverschijnsel: een beperkt aantal slimme geldjagers heeft een groot aantal mensen belazerd, want zij kenden dat aardige Amerikaanse gezegde: "There's a sucker born every minute." Tot die 'suckers' behoorden ook de deskundigen van onze pensioenfondsen en het topmanagement van onze banken en verzekeraars. En natuurlijk die particulieren die vonden dat je een dief van je eigen portemonnee was als je niet voor een half procent extra rente je geld naar IJsland bracht.

We kunnen het stelsel van sociale zekerheid ook gewoon in één keer helemaal afschaffen. Iedereen moet zichzelf maar verzekeren tegen het onfortuin dat zhij op zich af ziet komen en sparen voor de dag dat zhij te oud is om nog dagelijks aan het werk te gaan. Je kunt meteen hele kuddes ambtenaren ontslaan. We kunnen ons vertrouwen stellen in de 'invisible hand', waar Adam Smith in 1776 over schreef. (E)very individual necessarily labours to render the annual revenue of the society as great as he can. He generally, indeed, neither intends to promote the public interest, nor knows how much he is promoting it. By preferring the support of domestic to that of foreign industry, he intends only his own security; and by directing that industry in such a manner as its produce may be of the greatest value, he intends only his own gain, and he is in this, as in many other cases, led by an invisible hand to promote an end which was no part of his intention. Nor is it always the worse for the society that it was no part of it. By pursuing his own interest he frequently promotes that of the society more effectually than when he really intends to promote it. I have never known much good done by those who affected to trade for the public good." Dat noemen we nu 'marktwerking' en in een ideale maatschappij zou het zou nog kunnen werken ook: onbewust en onbedoeld werken we uit eigen belang ter bevordering van het algemeen belang. Helaas leven we niet in een ideale maatschappij. Er zijn nog altijd, misschien wel meer, mensen die zeer bewust voor het eigen belang kiezen. De rest kan stikken.
x