Kerk

Uit eigen ervaring weet ik dat het bijwonen van een kerkdienst voor de meeste kinderen een ramp is. De rituelen zeggen je niets en preken zijn meestal totaal onbegrijpelijk. Alleen het zingen en het orgelspel kunnen nog wel eens voor een verzetje zorgen. Ik heb dat jarenlang twee maal per zondag moeten ervaren. Toen ik een al wat gevorderde puber was begonnen de kerkbestuurders het ook door te krijgen en werd er één keer per maand een zogenaamde jeugddienst georganiseerd, na afloop van de gewone middagdienst. Er werd iets meer gezongen en de preek was wat korter. Eén probleem bleef: slechts weinig dominees waren ook nog eens boeiende sprekers. Nog weer later werd de 'kindernevendienst' ingevoerd, elke zondagochtend. Na het begin van de normale dienst gingen kinderen tot een bepaalde leeftijd naar een aparte ruime waar ze bezig gehouden werden met een Bijbelvertelling en met andere dingen die kinderen geacht werden leuk te vinden. Tegen het einde van de normale dienst kwamen ze daar weer terug.

Uit een artikel in Trouw van gisteren bleek mij dat het probleem zich nog steeds voordoet, zij het in iets andere vorm: Papa wil naar de kerk, mama niet. Wat in mijn jeugd bijna onvoorstelbaar was - gelovige trouwt met ongelovige - is tegenwoordig helemaal niet vreemd meer. Partners maken dan afspraken over wat ze de kinderen zullen meegeven, maar ja: Hoewel ze (kinderen van 7 en 11) hadden afgesproken eens per maand met hun vader mee te gaan naar de rooms-katholieke kerk, bieden de twee op het moment suprême de nodige weerstand. Gewapend met argumenten als 'geen zin' en 'het is er saai'. Een tafereel dat menig gelovige ouder van opgroeiende kinderen bekend in de oren zal klinken.  Ik zet ook een vraagteken bij het maken van 'afspraken' met jonge kinderen. Hoeveel kans heb je om 'nee' te zeggen als pappa en mamma je iets vriendelijk maar dringend vragen? "Mamma hoeft toch ook niet!" vind ik wel een redelijk argument.

Veel ongelovige ouders vinden het in het algemeen helemaal geen bezwaar dat kinderen ook het een en ander leren over religie. Ik ben het daarmee eens. Hoe je ook over religie(s) denkt, onze maatschappij, zelfs ons taalgebruik, is en wordt nog steeds in niet onbelangrijke mate door religie beïnvloed. Als je daar wat vanaf weet kun je diverse dingen beter begrijpen. Maar dan heb ik het over kennis. Het wordt al een stuk moeilijker kinderen religieuze beleving bij te brengen. Ene Astrid (haar man Ruud is een niet-gelovig ex-katholiek) zegt: "Ik had zelf nog zoveel uit te vinden. Mijn kinderen zijn onderdeel van mijn ontdekkingsreis en ik ben onderdeel van hun avontuur. Mensen zijn van nature spirituele wezens." Dat klinkt natuurlijk heel mooi, maar ervaren de kinderen dat ook zo? Heeft mams ze gevraagd wat zij willen uitvinden? Gaan ze liever met haar ontdekkingsreis mee of op (eigen) avontuur? Dan volgt er nog iets leuks: In de religieuze beleving van het gezin staat niet de kerk maar de natuur centraal. Astrid: "De geesteswereld kun je niet met je hoofd vatten, het is een diep gevoel dat niet altijd te ervaren is. De natuur laat dat ondefinieerbare voelen en zien: vanuit de donkere nacht komt altijd de zon weer op. De natuur geeft altijd antwoord en herstelt zichzelf. Dat is ook in het klein, in je eigen leven." Ter voorbereiding op de doop van de kinderen, afgelopen zomer, zijn ze met een sjamaan (een type dat door New Agers uit Siberië is geïmporteerd) het bos in geweest. De kinderen hadden er aanvankelijk helemaal geen zin in, vertelt Ruud. "Maar ik vind: dan moet je maar zin maken. Ze moeten het eerst proberen. Vinden ze het echt niets, dan hoeven ze niet meer mee." Kijk, zo maak je 'afspraken' met kinderen. En ik krijg meteen overal jeuk als ik mensen op zo'n 'spirituele', dus wazige, manier over 'de natuur' hoor praten. Alsof die iets is wat helemaal buiten ons staat. De mens is gewoon een onderdeel van de natuur. Wat voor ondefenieerbaars is er eigenlijk aan opkomst en ondergang van de zon, onweer, een zoel zomerwindje, een ijsberg of een rivier die traag door oneindig laagland gaat? Ik heb talloze malen aan de oever van wat minder brede rivieren in hoogland gestaan met de concrete vraag: wat is de beste plek om erin te stappen en naar de andere kant te waden? Dan kom je geen stap verder met 'ondefinieerbare beleving'. Wat je beleeft is ijskoud water en opluchting als je veilig aan de andere kant bent. Dat gezin van Astrid en Ruud gaat regelmatig vroeg het bed uit om een zonsopgang te zien of een ritueel te ondergaan in het bos. Dat zal wel een bos op de Veluwe of in de Achterhoek zijn, met handige paden en richtingaanwijzers van de ANWB. Ik heb nog wel eens door bossen gelopen waar geen paden en richtingaanwijzers waren en niemand omgevallen bomen netjes opruimde en waar je geen enkel punt zag om je op te oriënteren. Niks ritueel, niks hulp biedende sjamaan, maar gewoon een kompas en de wens om zo snel mogelijk uit dat bos te komen.

Het kon niet anders of tussen neus en lippen kwam aan de orde dat 'er meer is tussen hemel en aarde'. Dat zal best, maar waar zit dat dan als je niet gelooft dat er een hemel is?

PS
Er is ook weer een nieuwe 'Beggarkort'. Klik hier.
x