Draagvlak

In Trouw las ik over het nog steeds versmallende draagvlak voor de representatieve democratie. Daarover schrijft de 'Raad voor het openbaar bestuur' (Rob) in een advies van 19 april 2010 aan de Tweede Kamer. Hoe breed (of smal) dat draagvlak was en nu is staat er niet bij. Het komt er in ieder geval op neer dat 'wij' "politieke partijen en politici veel minder vertrouwen." Voor alle duidelijkheid zeg ik er nog even bij dat 'representatieve democratie' betekent dat wij niet voortdurend met ons allen bij elkaar komen om over van alles te beslissen, maar dat we daarvoor mensen inhuren: de leden van het parlement, Provinciale Staten en gemeenteraden. Maar we hebben steeds minder zicht op hoe die mensen tot hun besluiten komen en dan gaat het aan de borreltafel al gauw over 'onderling gekonkel', 'handjeklap' en 'binnenkamertjes'. De Rob schrijft: "Een nieuw kabinet komt na de verkiezingen voor ongekende uitdagingen te staan. Zo zal er zeer scherp moeten worden bezuinigd op de begroting. Dat maakt het des te meer noodzakelijk om nu het tij te keren. Het is eens te meer van belang dat de besluiten van dat kabinet voldoende steun, begrip en acceptatie bij de bevolking kunnen verwerven."

Het eerste voorstel van de Rob is: houdt zo spoedig mogelijk na de installatie van de nieuwe Tweede Kamer een plenair debat over de verkiezingsuitslag. In dat debat "voorafgaand aan het (in-)formatieproces kunnen alle partijen aangeven en met elkaar bespreken welke conclusies zij verbinden aan de verkiezingsuitslag en hoe het informatieproces nu verder moet worden vormgegeven." Dat voorstel is niet geheel nieuw. Op voorstel van D66 en GroenLinks heeft de Tweede Kamer al besloten dat zo'n debat kan worden gehouden als de voorzitter en de fractievoorzitters daartoe besluiten. D66 en GroenLinks wilden graag dat het zou worden gehouden, maar dat ging VVD en CDA net wat te ver. Dat debat zou er toe kunnen leiden dat de Tweede Kamer besluit tot een voordracht aan de koningin voor de benoeming van een (in-)formateur. In principe kan de Tweede Kamer nu al besluiten een informateur te benoemen, want nergens is wettelijk geregeld dat de koningin dat moet doen. Dat is gewoonterecht. Maar ja, wie durft onze Hare Majesteit voor het hoofd te stoten?

Een ander voorstel van de Rob gaat over het regeerakkoord: "Het resultaat van het formatieproces is uiteindelijk een coalitieakkoord tussen enkele fracties in de Tweede Kamer. Maar dat akkoord hoeft geen dichtgetimmerd en gedetailleerd contract te zijn tussen deze fracties, waaraan tijdens de komende kabinetsperiode niet meer getornd kan worden. Zulke akkoorden zijn eerder een bewijs van onderling wantrouwen dan een bewijs van vertrouwen en gezamenlijke wil. De houdbaarheid van zo een akkoord is bovendien beperkt. Gedetailleerde afspraken zijn soms al achterhaald op de dag nadat het akkoord is gesloten."

In het advies staan meer behartenswaardige zaken. Ik zou het zeker lezen. Daar komt bij dat diverse ideeën redelijk overeen komen met ideeën die ik al bijna twee jaar geleden opperde in Bestuurlijke hervorming. Ik ga alleen een stapje verder: ik wil de minister-president door de bevolking laten kiezen, tegelijk met de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Ik schreef toen ook al dat wij af moeten van verlammende regeerakkoorden. Parlementaire democratie betekent in ons land dat niemand ooit volledig zijn zin krijgt. Zelfs in een land waar slechts één partij aan de macht is (de VS, Engeland) lopen ze aan tegen: "Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren."
x