Kiezen

Volgende week woensdag gaan we nieuwe leden voor de gemeenteraden kiezen. Veertien week verder kiezen we nieuwe leden voor de Tweede Kamer. Er worden peilingen gehouden. Er wordt gespeculeerd. Er worden strategieën bedacht. Hoe trekken 'we' de meeste kiezers naar 'ons' toe?

Dit jaar is het precies vijftig jaar geleden dat ik stemgerechtigd werd. (Vroeger lag de grens bij 21 jaar.) De verkiezingsstrijd is in die 50 jaar aanmerkelijk veranderd. Mijn vader was lid van de Anti-Revolutionaire Partij. Ik herinner mij nog de een verkiezingsleus van de ARP: Maak geen fouten, kies Jan Schouten. Ik zie nog het bord van de CPN voor me op een brug met de leus: Hoge lonen, lage prijzen. Kijk, dat is duidelijk. Daar was geen spindoctor aan te pas gekomen. Dat konden de gestaalde kaders zelf wel bedenken. Tegenwoordig kun je al haast geen folders in brievenbussen duwen als je niet eerst een mediatraining hebt gevolgd, want er kan zo maar iemand vragen: wat bedoelen jullie precies met ... En dan volgt er een citaat uit de folder, waarvan jij er nog tweehonderd moet kwijtraken in straten met trapportieken. (Ik ben ervaringsdeskundige op dat terrein.)

De spindoctors zijn er natuurlijk vooral om lijsttrekkers en partijbonzen te adviseren, zodat die leren in debatten met andere lijsttrekkers zelfs de onaangename dingen (bezuinigingen, verhogen AOW-leeftijd, hogere zorgpremie) zo te presenteren dat ze toch nog zeer redelijk lijken. Het gaat natuurlijk om 'de inhoud', maar wie wil er nou een geschenk dat niet mooi verpakt is?

Er blijven ook merkwaardige verschijnselen. Bij mijn weten is er in de laatste drie jaar geen wijziging aangebracht in het beleid van D66, noch in dat van GroenLinks, noch in dat van de SP. Toch is D66 van reëel drie naar virtueel twintig zetels in de Tweede Kamer gestegen; GroenLinks zit ook in de lift omhoog, maar de SP in de lift omlaag. De enige logische 'stijger' is de PVV. Haar boodschap is in al zijn eenzijdigheid wel duidelijk. Haar kiezers weten wat ze krijgen. De boodschap van de andere partijen is ook wel duidelijk, maar wat complexer, je moet er wat meer moeite voor doen. Die moeite zullen veel kiezers niet nemen. Maar waarom stemmen ze dan (niet, niet meer of juist) op die partijen?
x