Smirten

Acht jaar geleden, toen ik een maand in de VS doorbracht, was het voor mij een nog nieuw verschijnsel: een groepje mensen dat buiten een gebouw stond te roken. Inmiddels doet dat verschijnsel zich ook hier voor. In de VS heeft dit tot een nieuw werkwoord geleid: to smirt. Dat is een samenvoeging van 'smoke' en 'flirt'. Als je toch staat te roken, kun je net zo goed tegelijkertijd gezellig wat flirten met die aantrekkelijke collega. We nemen alles van de Amerikanen over, dus het zal niet zo lang meer duren voor de rokers ook hier even naar buiten gaan om te 'smirten'. Ik las hierover in de Volkskrant die een uitgebreid artikel wijdde aan Straattaal: Algemeen Cool Nederlands.

Het was niet erg nieuw natuurlijk wat er in het artikel stond. Taal verandert voortdurend: wat vroeger fout was, is nu ABN. In mijn jeugd zou ik ter plekke gecorrigeerd worden als ik zou zeggen dat ik 'mijn ding deed'. Dat was een vreselijk anglicisme, eigenlijk een amerikanisme. Ik zou ook niet het germanisme 'losgaan' moeten gebruiken. Het gebruik van deze woorden is tegenwoordig schering en inslag.

Een ontwikkeling die al veel langer gaande is, is het algemeen en publiek gebruik van woorden die je vroeger hoogstens - en dan nog spaarzaam - in de privésfeer gebruikte. Nu wordt 'menstruatie' gewoon in STER-reclames gebruikt en mannen worden verwezen naar www.erectiestoornis.nl. We hebben het niet meer over 'K', of 'de vreselijke ziekte', maar gewoon over kanker. Het zijn niet alleen meer de kinderen, maar ook hun grootouders die zeggen dat hun dag 'kut', of 'klote', of 'shit' was.

Omdat ik (klein)kinderloos ben, kom ik niet of nauwelijks in aanraking met allerlei nieuwe woorden of uitdrukkingen als 'chillen' of 'dissen'. In het artikel in de Volkskrant kom ik woorden en uitdrukkingen tegen die ik nog nooit eerder gehoord of gelezen had: 'dikke scot' (net goed voor je), 'faja' (erg), 'fattoe' (grapje) en 'pattas' (schoenen).

Sms'en doe ik hoogstzelden. Als ik het doe, maak ik nog hele zinnen, gebruik ik hele woorden (niet 'ff' voor 'even', niet 'd8' voor 'dacht'), let ik op de interpunctie en verdeel ik de tekst nog in alinea's. Nog altijd kijk ik met enig afgrijzen naar de taal die soms gebruikt wordt in e-mails, weblogs en internetforums (en dan heb ik het niet over echte taalfouten).

Ik prijs me nog altijd gelukkig met het feit dat ik enkele leraren Nederlands heb gehad die me ertoe brachten mijn taal, in ieder geval op schrift, zorgvuldig te gebruiken. Ze hebben mij ook geleerd dat iedere verandering in de taal begint met een fout. Dus al te druk maak ik me ook niet om fouten en veranderingen. Het zou me niets verbazen als over zekere tijd het algemeen aanvaard wordt dat "hun dit jaar met vakantie in eigen land blijven." 'Hullie' en 'zullie' zullen waarschijnlijk nog wat langer duren.

Taal leeft en verandert dus en het taalgebruik verandert mee. Als ik praat zeg ik: "Ik wort." Pas als ik ga schrijven moet ik me afvragen of dat met t, d of dt geschreven wordt en waarom ook al weer. Het is volkomen ABN de n na een onbeklemtoonde e aan het einde van een lettergreep niet uit te spreken: "Ik loop op twee bene." We zeggen allemaal 'pannekoek' en niet 'pannenkoek'. Het uitspreken van de n kan zelfs als hypercorrect beschouwd worden. Dat schrijven van de tussen-n is niet meer dan een bedacht regeltje. Om het nog wat ingewikkelder te maken heeft de Taalunie ook bedacht dat je in samenstellingen met (bijvoorbeeld) 'gedachte' die n weer niet moet schrijven. (Ken jij die uitzondering op de regel uit je hoofd?) Zijn al die regels nodig? Waarom schrijven we niet zoals we spreken? Dat zou een behoorlijk rommeltje worden. Een geboren Amsterdammer als ik spreekt vrijwel elke z uit als een s en elke v als een f. Uit mijn jeugd herinner ik me nog de kreet: "Sal me so een sorg sijn sou me susje Sientje seggen als se op sondagavond sonder senten in de Sineac sou sitten." Vraag een geboren Hagenaar niet de ei/ij te schrijven zoals hij hem uitspreekt. Mag een Rotterdammer "Ik hebt" schrijven? Een paar regeltjes zijn dus wel handig. Maar ik zou er geen enkel probleem mee hebben als we afspraken "zhij/jij word" en "zhij/jij rijd" te schrijven. Die extra t staat er alleen maar achter omdat we "hij kijkt" en "hij loopt" zeggen en schrijven, de regel van de gelijkvormigheid. Het afschaffen van dt zou het aantal schrijffouten enorm terugbrengen. We maken nog wat minder fouten met ons allen als we die 'kofschipregel' afschaffen. Dan hebben we met de trein gereist, omdat het kaartje was afgeprijst. Dat ziet er - nu nog - net zo gek uit als: we hebben met de trein gereizd, omdat het kaartje was afgeprijzd. Alles went. Intusse hout ik me schrijvend braaf aan de regeltjes.
x