Belevingsgericht

Als ik zie dat de Volkskrant een artikel heeft over misstanden in de thuiszorg, zit ik daar natuurlijk meteen, als een bok op de haverkist, bovenop. Wat blijkt? Een derde van de cliënten en hun familie vinden de thuiszorg een 'ondoordringbare bureaucratische jungle waar de menselijke maat ontbreekt'. Het actualiteitenprogramma 'ÉénVandaag' had vijfduizend mensen ondervraagd. De klachten gaan over medewerkers die roken bij hun cliënt, stelen, of verkeerde medicijnen toedienen. Bovendien zou er zorg worden gedeclareerd die de patiënt nooit heeft gekregen.

Als je zoiets leest denk je meteen: dat zou niet moeten mogen! Maar ja, ik heb af en toe van die cynische buien. Dus ik denk: wat is er nou zo actueel aan dit bericht en is het nou nieuws? OK, over misstanden kun je niet vaak genoeg schrijven. Dan gaan de overheid , de toezichthouders en misschien zelfs de instellingen zelf er iets aan doen. Nou, dat doen ze al jaren! Al voor ik ophield met werken (en dat is inmiddels tien jaar geleden) bestonden er allerlei goede ideeën:
- zorg op maat;
- één loket;
- ketenzorg;
- zorgbegeleider;
- enzovoort.

Weet je waar al die goede ideeën toe leiden? Tot overleg, tot structuren, tot procedures, tot formulieren, tot protocollen. Dat kost even tijd, wat menskracht, wat geld. Dat moet ook een beetje gemanaged worden. Maar dan wordt die zorg ook 'inzichtelijk', of 'transparant', of 'cliëntgericht' of 'god mag weten wat'. Het vervelende is alleen dat de thuiszorg er voor geen cent beter van is geworden. Iedere bonafide thuiszorger, iemand dus die echt bij de cliënt thuis de zorg komt verlenen, kan je in een paar minuten vertellen wat redelijke wensen van de cliënt zijn en hoe je daaraan kunt voldoen. Dat hebben al die bonafide thuiszorgers en cliëntenorganisaties intussen honderdduizend keer aan 'het management' en 'de politiek' verteld. Die vertonen steeds weer dezelfde geconditioneerde reflex (ook wel Pavlovreactie genoemd): meer overleg, andere structuur, andere procedures, andere formulieren, andere protocollen, beter toezicht. De ene keer leidt dat tot schaalvergroting, de andere keer tot schaalverkleining. Er wordt nog altijd gestoeid over meer of minder marktwerking. Er vallen nog altijd mensen tussen de wal van de AWBZ en het schip van de Wet maatschappelijke ondersteuning.

Op het internet vond ik het jaarverslag 2006 van een grote thuiszorgorganisatie. Die werkt volgens de visie van 'Belevingsgerichte zorg'. Geen idee wat ik me daarbij moest voorstellen, maar op een andere website lees ik wat dat zo'n beetje inhoudt: "Wat een cliënt belangrijk vindt in het leven (persoonlijk, sociaal, materieel, fysieke omgeving) komt op die manier in de zorg tot uitdrukking. Het beoogde resultaat van belevingsgerichte zorg is dat de cliënt zich begrepen en geholpen voelt, en dat ook de verzorgende voldoening haalt uit het werk. Instrumenten om dit concept vorm te geven in de praktijk zijn het 13-stappenplan en de belevingspeiler." Zie je het voor je?

Diezelfde thuiszorgorganisatie heeft in 2006 de organisatiestructuur veranderd. Was dat om de zorg te verbeteren? Ben je gek? "De financiering van de zorg was hierbij leidend en spreiding van het financiële risico werd met de nieuwe structuur nagesteerd (sic)." Er kwamen twee nieuwe 'divisies': 'zorgontwikkeling' en 'ondersteuning'. Daar werken mensen die geen poot uitsteken bij een cliënt. De directeur van de organisatie had over 2006 een belastbaar inkomen van 204.479 euro. Dat betekende een salarisverhoging t.o.v. 2005 met 10,88%. De organisatie leed in 2006 een verlies van 7.590.840 euro, tegenover een winst van 1.388.256 euro in 2005. Die directeur vertrok in 2008 met een gouden handdruk van 650.000 euro, maar stond al sinds juli 2007 op een zijspoor.

Het wordt hoog tijd dat alle thuiszorgorganisaties eens met hun belevingspeiler langs alle cliënten gaan.