Sluitpost

Er is geen enkel goed excuus voor agressie, in welke vorm dan ook, tegen buschauffeurs, treinconducteurs en controleurs in het openbaar vervoer die normaal hun werk doen. Ik kan me niet herinneren ooit meegemaakt te hebben dat zo'n persoon zijn werk niet normaal deed. Een enkele keer zou het wellicht wat vriendelijker kunnen, maar iedereen stapt wel eens met het verkeerde been uit bed. Het zijn in ieder geval niet deze mensen die dienstregelingen, werkroosters en dergelijke maken. Zij hebben zich daar ook gewoon aan te houden en kunnen daar ook best soepel mee omgaan, zoals ik recentelijk heb ondervonden. Ik reisde met een 'vrijreizenkaart' in de trein. Ik werd gecontroleerd. De conducteur zei dat ik fout zat. Ze had gelijk. Het was vrijdag en op vrijdag mag je die kaart niet gebruiken. Daar had ik domweg niet bij stilgestaan. Ze had me een boete kunnen geven, maar zag het door de vingers. Braaf als ik ben, heb ik voor de terugreis een enkeltje gekocht.

De laatste weken wordt er, naar aanleiding van diverse incidenten, weer veel gepraat over agressie tegen bus- en treinpersoneel. Veel agressie wordt gepleegd door personen die zonder geldig vervoersbewijs reizen. Ik vraag me af waar zulke mensen het recht vandaan menen te kunnen halen agressief te worden tegen mensen die hun op de overtreding wijzen en hen daarvoor laten boeten. Maar, lees ik in de Volkskrant, mensen worden ook agressief als de bus of de trein niet op tijd is. Ook die agressie tegen het personeel is nooit terecht, hoe irriterend wachten en vertraging ook kunnen zijn. FVN Bondgenoten heeft een onderzoek gedaan bij haar leden. De bond zegt zelf dat het geen representatief, wel een indicatief onderzoek is. Veel chauffeurs melden geweld of agressie al niet eens meer, omdat de leiding er volgens hen toch niets mee doet.

Al een aantal jaren is het openbaar vervoer ook onderhevig aan marktwerking. Dat betekent dat de leidinggevenden voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. Dat betekent weer te krappe roosters, waardoor het vrijwel onmogelijk is de gestelde aankomst- en vertrektijden te realiseren. De 'noodknop' in de bus functioneert heel vaak niet. Volgens de bond heeft de marktwerking geleid tot zware bezuinigingen, waarbij veiligheid de sluitpost is geworden. Er is onvoldoende controle en onvoldoende opvang voor belaagd personeel.

Openbaar vervoer - net als energie, water en gezondheidszorg - is een infrastructurele basisvoorziening, waarvoor de overheid de verantwoording dient te dragen. Die basisvoorzieningen moeten in de eerste plaats betrouwbaar zijn en pas daarna moet gekeken worden naar de laagste prijs. Als een halfuurdienst niet betrouwbaar gerealiseerd kan worden, maak je er een uurdienst van. Dat is wat vervelender voor de klant, maar die weet tenminste waar hij aan toe is. Een klant die gevrijwaard wil worden van (het meemaken van) agressie moet bereid zijn de daarmee verbandhoudende kosten te betalen.

Goede basisvoorzieningen vereisen geld ter bestrijding van de personele en materiële kosten, waaronder reserveringen voor calamiteiten en investeringen voor verbeteringen. Dat geld moeten we met ons allen opbrengen. Niemand die niet direct arbeid verricht ten behoeve van het openbaar vervoer hoeft daar geld mee te verdienen. De marktwerking heeft geen of nauwelijks merkbare positieve invloed gehad op het openbaar vervoer.