Onaantastbaar

Het is wat vroeg in het jaar, maar Zwarte Piet is al weer in het nieuws, in de Volkskrant deze keer. De discussie over Zwarte Piet kun je inmiddels rustig enigszins belegen noemen. 'Achterhaald' laakt mij hier ook van toepassing. Wie per se in zijn/haar politieke correctheid tot het uiterste wil gaan wil nog wel eens roepen dat Zwarte Piet het ultieme symbool is van ons kolonialistische verleden en en ons nog immer racistische heden. De rest van Nederland haalt de schouders op en gaat rustig door met het vieren van Sinterklaas, inclusief een lijpe bisschop en een zwartje.

Er zijn buitenlanders die zich hier voor kortere of langere tijd vestigen. Zo lang die buitenlanders niet van Marokkaanse, Turkse, Poolse of Bulgaarse origine zijn en en ook nog eens beetje goed opgeleid, zijn dat geen allochtonen maar expats. We discrimineren hier niet, maar onderscheid moet er wezen. Buitenlandse kunstenaars zijn dus expats. Kunstenaars hebben, geloof ik, een scherp oog voor wat er in de samenleving gebeurt. Het Eindhovense Van Abbemuseum heeft dus een expositie georganiseerd onder de titel 'Be(com)ing Dutch'. De protestmars tegen Zwarte Piet, die twee kunstenaars zaterdag vanuit het Van Abbemuseum door de binnenstad van Eindhoven wilden houden, gaat niet door. Museumdirecteur Charles Esche besloot dat vrijdag. Annette Krauss uit Duitsland en Petra Bauer uit Zweden wilden met de mars de traditie van Zwarte Piet, die ze koloniaal en racistisch vinden, aan de kaak stellen.

Als ik directeur van dat museum was geweest, zou ik ik gezegd hebben: "Meiden, bedenk wat anders. Dat is ouwe koek. Ouwe koek is geen kunst. Doe eens iets vernieuwends. Daar is de kunst voor." Maar achteraf gezien kun je ook zeggen dat het toch wel goed is dat die meiden dat wilden doen. Voor sommige Nederlanders hebben Zwarte Piet en zijn baas een status van zodanige onaantastbaarheid bereikt, dat zij bereid waren de protestmars tot elke prijs te verhinderen. Er waren ernstige dreigingen van geweld. De gemeente heeft gezegd dat ze niet kan garanderen dat er niets zou gebeuren. En nu krijgen we weer een discussie over ‘in wat voor samenleving wij leven als je als kunstenaar geen vrijheid van meningsuiting hebt’.

Mag ik duidelijk zijn? Die vrijheid van meningsuiting wordt gegarandeerd door de overheid, niet door iedere burger. Wanneer jij in een kroeg iets zegt wat iemand onwelgevallig is, garandeert hij je geen vrije meningsuiting, maar geeft hij je een klap voor je bek. Ik betreur dat, maar het is nu eenmaal zo. De Eindhovense overheid had moeten garanderen dat die twee meiden hun artistieke protestmars, hoe futiel de reden ook, hadden kunnen houden. Daar hebben we de overheid met haar sterke arm voor voor. Dacht ik.